Marcel Reich-Ranicki: geliefd en gevreesd
Grootste literatuurcriticus van Duitsland overleden

Marcel Reich-Ranicki, de Duitse ‘literatuurpaus’, was de invloedrijkste literatuurcriticus van het naoorlogse Duitsland. Ranicki was fel in zijn literatuurkritiek, uit liefde voor de literatuur. Want, zo citeert Spiegel Online hem: “Zonder liefde voor de literatuur geen literatuurkritiek.”

Van zijn autobiografie ‘Mein Leben’ (1999) werden 1,2 miljoen exemplaren verkocht, mede door de dramatische oorlogservaringen die hij hierin optekende. Marcel Reich werd op 2 juni 1920 geboren in het Poolse Wloclawek an der Weichsel in een Duits-Pools Joods gezin. Tijdens de oorlog viel het uit elkaar: Zijn ouders en broer overleefden de naziterreur niet. Ranicki sloot zich aan bij de ‘Warschau Untergrund’ en kon zo overleven.

Na een tijd in het buitenland keerde Reich-Ranicki terug naar Duitsland, waar hij zich verbaasde over de literatuurkritiek. Hij vond die onbegrijpelijk en verwarrend. Zelf wilde hij luid en duidelijk zeggen waar zijn kritiek voor stond. Tot zijn dood heeft hij in de Frankfurter Allgemeine Zeitung geschreven. Hoofdredacteur Frank Schirrmacher kon het eigenzinnige karakter van zijn collega waarderen: ‘’Op het moment dat ik zijn necrologie schrijf, hoor ik hem zeggen: Je moet schrijven wat de man waard was, niet waar hij naar school ging!’’

In 1988 werd hij een tv-persoonlijkheid door het ZDF-programma ‘Das Literarische Quartett’, een ZDF-uitzending waarin hij samen met drie collega’s Duitse boeken besprak. Het programma was erg populair. Ranicki zocht altijd de discussie op. Zijn tegenstanders verweten hem dat het hem niet om de te bespreken boeken ging, maar om de polemiek. Door zijn provocerende literatuurkritiek was hij geliefd, maar ook gevreesd.