'De DDR en haar einde'
Graduiertenkolleg

De geschiedenis en vooral het einde van de DDR vormt na twintig jaar nog altijd een centraal en heftig bediscussieerd onderwerp van historisch onderzoek. De met recht buitengewone ontwikkelingsgang van een bijna geweldloze ineenstorting van een staat, daarbij bovendien een autoritaire dictatuur, stelde en stelt historici voor enkele moeilijk te beantwoorden vragen. Tegelijkertijd biedt het einde van de DDR vele inzichten in het functioneren van een totalitair regime en in de structuren van een door een dergelijk regime beheerste samenleving.

Het Graduiertenkolleg begint met een inleidende voordracht van Prof. Dr. Christoph Kleßman over “Stand en desiderata van het DDR-onderzoek“. Christoph Kleßman is een van de meest eminente kenners van de Oost-Duitse geschiedenis. Hij was van 1994 tot 2004 hoofd van het Zentrums für Zeithistorische Forschung (ZZF) in Potsdam. Zijn voordracht biedt een kader voor de presentatie van twee promotieprojecten van het Graduiertenkolleg.  

Pieter Vogel onderzoekt in zijn dissertatie hoe het mogelijk was dat de SED-leiding binnen luttele maanden de controle over de gehele Oost-Duitse samenleving verloor. Bijzondere aandacht heeft Vogel daarbij voor de “mentale constructies“, m.a.w. de ideeën, wereldvisies, normen en collectieve identiteitsdenkbeelden van de functionarissen en hun invloed op de beslissingsprocessen in de eindfase van de DDR.  

Filip Bloem maakt in zijn dissertatie een vergelijking tussen de oppositiebewegingen in de DDR en Tjechoslowakije sinds het einde van de jaren zeventig. In zijn voordracht bespreekt hij de vraag welke betekenis burgerlijk-maatschappelijke oriëntaties – in tegenstelling tot hervormings-socialistische concepten – voor de Oost-Duitse oppositie hadden.