Graduiertenkolleg: Streitfeld Menschenrechte
Aktivisten und Flüchtlinge in Ost und West (1970-1989)

Leiders van vijfendertig landen in Europa en Noord-Amerika tekenden in 1975 de Helsinki-akkoorden. Op dat moment vermoedde nog niemand dat deze niet bindende akkoorden grote betekenis zouden hebben; misschien wel net zo groot als de Universele Verklaring uit 1948.

Vooral in het communistische Oost-Europa hadden de afspraken grote gevolgen. Mensen zagen hun rechten zwart op wit in staatsmedia en spraken hun regeringen daarop aan. Ook in West-Europa, waar de naleving van mensenrechten vele malen vanzelfsprekender was, nam de aandacht voor het onderwerp in de jaren zeventig en tachtig toe. Mensenrechtenschendingen in rechtse dictaturen, in Oost-Europa en ook in eigen land veroorzaakten veel verontwaardiging.

Dit Graduiertenkolleg legt de ontwikkelingen in Oost en West naast elkaar en onderzoekt connecties, invloeden en verschillen in de receptie van ‘Helsinki’. Bijzondere aandacht gaat uit naar de uiteenlopende discussies over (e)migratie – vluchtelingenwerk hier, reisvrijheid daar. Welke grensoverschrijdende elementen kende het activisme? Hoe reageerden de overheden in Oost en West? Welke betekenissen kregen ‘mensenrechten’ in de verschillende politieke contexten?

De sprekers zijn:

Anja Mihr (Utrecht): 'Menschenrechtsdiskurs während des KSZE-Prozesses, das Beispiel von Amnesty International in der DDR'. Zij is als UHD verbonden aan Studie- en Informatiecentrum Mensenrechten (SIM) aan de Universiteit van Utrecht. Zij doet onderzoek naar "Transitional Justice and Democratic Institution Building" in verschillende historische contexten.

Henrik Bispinck (Forschungsabteilung BSTU, Berlin): 'KSZE-Prozess und Ausreisebewegung. Das Ministerium für Staatssicherheit und die SED-Führung im Zielkonflikt zwischen internationaler Anerkennung und Herrschaftsanspruch'. Hij is medewerker van de onderzoeksafdeling van de BSTU in Berlijn, o.a. binnen het project "Die DDR im Blick der Stasi. Die geheimen Berichte an die SED-Führung 1953 bis 1989".

Julia Kleinschmidt (Göttingen/ Fellow DIA): 'Politisierung durch Moral. Flüchtlingsarbeit in Westdeutschland und den Niederlanden 1970'. Zij is promovenda aan de Universiteit Göttingen en vergelijkt in haar promotieonderzoek de asielpolitiek in Groot-Brittannie, West-Duitsland en Nederland (1968-1993). Kleinschmidt is momenteel als fellow te gast aan het Duitsland Instituut.

Het Graduiertenkolleg wordt financieel ondersteund door de Deutsche Akademische Austauschdienst (DAAD). Het richt zich speciaal op promovendi en MA-studenten die zich bezighouden met het naoorlogse Duitsland, de Nederlands-Duitse betrekkingen en Duitsland in Europa. De bijeenkomsten staan ook open voor andere promovendi, MA-studenten en senior-wetenschappers.

Informatie en aanmelden via:
Nicole Colin / n.colin@uva.nl / 020-525 5396
Hanco Jürgens / h.j.jurgens@uva.nl  / 020-5253700
Krijn Thijs / k.thijs@uva.nl / 020-525 5394