Graduiertenkolleg: Kosellecks Zeitgeschichten
Begriffe, Erfahrung und Erwartung

De Duitse historicus Reinhart Koselleck (1923-2006) behoort tot de meest vernieuwende historici van de 20ste eeuw. Enerzijds heeft hij de discipline met een aantal spraakmakende concepten en termen verrijkt – wie kent niet zijn “Begriffsgeschichte”, het “Vetorecht der Quellen”, de “Sattelzeit” of het begrippenpaar van “Erfahrungsraum und Erwartungshorizont”?

Aan de andere kant is veel van Kosellecks werk slechts goed bekend bij specialisten en kenners. Het gold bovendien lange tijd als erg Duits en is pas laat, slechts ten dele, en ietwat moeizaam vertaald. Anders dan zijn Bielefeldse collega’s van de historische Sozialwissenschaft heeft Koselleck nooit een ‘school’ gesticht, en echte ‘leerlingen’ zijn op de vingers van één hand te tellen. Waarin ligt dan de grote invloed van zijn werk?

Deze workshop van het Duitsland Instituut staat in het teken van werk en biografie van Reinhart Koselleck, die 25 jaar geleden een eredoctoraat aan de UvA ontving. In de keynote zal Niklas Olsen (Kopenhagen) zijn veelgeprezen monografie over Kosellecks oeuvre presenteren, met bijzondere aandacht voor de rol van temporele en ruimtelijke thema’s daarin. DIA-directeur Ton Nijhuis treedt op als referent.

Een tweede sectie bespreekt het potentieel en de grenzen van Kosellecks ideeën aan de hand van actuele historiografische projecten. Robbert-Jan Adriaansen gebruikte – en verwierp uiteindelijk – Kosellecks theorie van historische tijd in zijn onderzoek naar tijdsconcepties binnen de Duitse jeugdbeweging. Christina Morina en Krijn Thijs werken deels met “Koselleckiaanse” begrippen in een project over de complexe samenhang tussen (biografische) Erfahrung und (geschiedwetenschappelijke) Erforschung bij Oost- en West-Duitse historici na 1945. Wat kunnen we in deze context over de biografie van Koselleck zelf zeggen?

Programma

13.30-15.00: keynote Niklas Olsen (Kopenhagen)

Biography, time and space in the work of Reinhart Koselleck

Ton Nijhuis (DIA): Kommentar

15.15-17.00 projects

Christina Morina (Jena)/Krijn Thijs (DIA)

“Krieg + Russische Gefangenschaft = Erfahrungswissenschaft”. Über Zeiterfahrung und Zeiterforschung

Robbert-Jan Adriaansen (Rotterdam)

Interwar historical culture and the limits of Koselleck's theory of historical time

 

Niklas Olsen is assistant Professor Modern European Studies aan de Universiteit van Kopenhagen. Hij schreef History in the Plural. An Introduction to the work of Reinhart Koselleck (Berghahn 2012).

Ton Nijhuis leidt het DIA en schreef oa. Structuur en contingentie. Over de grenzen van het sociaal-wetenschappelijk verklaringsideaal in de Duitse geschiedschrijving (Assen 1996). Robbert-Jan Adriaansen promoveerde vorig jaar cum laude aan de Erasmus-Universiteit Rotterdam op het proefschrift The Rhythm of Eternity. The German Youth Movement and the Experience of the Past (1900-1933).

Christina Morina is momenteel gastwetenschapper aan het DIA en leidt aan de Friedrich-Schiller Universiteit Jena het DFG-netwerk over Das 20. Jahrhundert als Erfahrung und Sujet. Zeitgeschichte und Zeiterfahrung in der deutsch-deutschen Historikerkonkurrenz. Daarin participeert ook Krijn Thijs, wetenschappelijk medewerker aan het DIA. 

Klik hier voor meer informatie over het Graduiertenkolleg