Lezing | Kafka's dierentuin

De lezing op 6 november staat in teken van de dieren in de verhalen van Frans Kafka. Een zeer belangrijk aspect, daar ze in veel van zijn verhalen een belangrijke rol innemen. Drie sprekers, Niels Bokhove, Maarten Frankenhuis en Julia Encke zullen de boeken Ein Bericht für eine Akademie en Der Bau bespreken. De volgende thema's komen hierbij aan bod:

Kafka's denkende aap en zijn Zürauer beschouwingen
Spreker: Niels Bokhove (voorzitter van de Nederlandse Kafkakring)
Deze lezing betreft het vrijheidsbegrip van chimpansee Rotpeter en zijn schepper ('zijn' in de titel dus dubbel verwijzend!), zoals dat kort na het ontstaan van dit verhaal aan de orde kwam in de aforismen en overpeinzingen die Kafka in Zürau 1917-18 schreef.

Kafka's zoölogische droomwereld
Spreker: Maarten Frankenhuis (oud-directeur van Artis)
In 1917 laat Kafka de voormalige aap Rotpeter een van zijn meest intrigerende vertellingen beginnen met: "Hohe Herren von der Akademie! Sie erweisen mir die Ehre, mich aufzufordern, der Akademie einen Bericht über mein äffisches Vorleben einzureichen …". Bijna vijf jaar blijken hem te scheiden van zijn leven als aap. Een opmerkelijk verschil met de miljoenen jaren die Franz Kafka scheiden van zijn eigen aapachtige voorouders. Een fascinerend reisverslag en een al even boeiende evolutionaire ontwikkeling van onze soort maken duidelijk hoe de familie Kafka uiteindelijk terechtkwam in het getto van Praag.

Franz Kafka,'Der Bau' en de Eerste Wereldoorlog
Spreker: Julia Encke (redacteur literatuur Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung)
"Wie niet zien kan, moet luisteren", luidt vanaf het begin van de loopgravenoorlog in de herfst van 1914 het motto voor de soldaten die onder het aardoppervlak verdwijnen en tijdens de ondergrondse oorlog niet verder kunnen kijken dan de tegenoverliggende wand van de loopgraaf. Er heerst een voortdurende staat van alarm, overal op het slagveld: in de ondergrondse schuilplaatsen, de loopgraven en trechters, en op de schansen tijdens de oorlog in de bergen. Met het dreunen van de strijd, het bulderen van de kanonnen, het suizen en sissen van de granaten en het ratelen van de machinegeweren begint een tot dan toe ongekende belegering van het oor. Dat geldt ook voor de ondergrondse mijnenoorlog, waarbij met nieuw ontwikkelde luisterapparatuur in de stilte kan worden gehoord waar de vijand zich bevindt, in een situatie waarin de soldaten elk moment voorbereid moeten zijn op een opblaaspoging van de tegenstander. Er is waarschijnlijk geen literaire tekst die dit fenomeen van het 'luisteren in de stilte' zo indringend heeft beschreven als Franz Kafka's grote verhaal Der Bau dat in de winter van 1923/24 ontstond. Over dit verhaal gaat deze lezing.

Als intermezzo draagt acteur Boris van den Wijngaard voor en na de pauze enkele korte, relatief onbekende dierenverhalen van Kafka voor.

Goethe-Institut Amsterdam in samenwerking met de Nederlandse Kafkakring.