Graduiertenkolleg: Histoire croisée/ Transfergeschichte
Das Konzept der ‘Histoire Crosée’ und Zivilgesellschaftliche Erinnerungen

Sprekers: 

Michael Werner (CIERA, Parijs)
Das Konzept der ‘Histoire Crosée’

Christine Gundermann (Freie Universität Berlin)
Befreite Bürger? Zivilgesellschaftliche Erinnerungen im deutsch-niederländischen Dialog nach 1945, eine Werkschau

Peter van Dam (UvA)
Commentaar

Veel historici hebben een ambivalente relatie met de natiestaat. Enerzijds past het concept hen als een oude jas, anderzijds proberen ze het voortdurend te ontstijgen. Vooral in Duitsland is een heel nieuw begrippenapparaat ontwikkeld om te ontsnappen aan de dwingende kaders van de nationale geschiedschrijving: Transfer, Verflechtung en transnational zijn hierbij de belangrijkste sleutelwoorden. Uit het Angelsaksische komt de entangled history, nauw verwant aan de microgeschiedenis. En in het bijzonder de koloniale geschiedschrijving heeft bijgedragen aan nieuwe vertogen over smeltkroezen, discoursen en acculturatie.

Een belangrijke nieuwe richting in de transnationale geschiedschrijving is de histoire croisée die uitgaat van een kruisbestuiving tussen de auteur zelf en de diverse onderzoeksobjecten. Hier is de ruimtelijke afbakening niet gebonden aan landsgrenzen, maar afhankelijk van de blik van de onderzoeker. De auteur hanteert bewust variabele maatstaven om vanuit uiteenlopende perspectieven historische onderwerpen grensoverschrijdend te analyseren.

Michael Werner, onderzoeksdirecteur van het Parijse CNRS, is samen met Bénédicte Zimmermann de auctor intellectualis van de histoire croisée. Met Michel Espagne ontwikkelde hij reeds in 1985 een toonaangevend onderzoeksprogramma over Franse-Duitse culturele transfers in de achttiende en negentiende eeuw. Hij publiceerde onder meer over Duitse emigranten in Frankrijk, zoals Heine, Börne en Benjamin.

Christine Gundermann, wetenschappelijk medewerker aan de FU Berlin. Zij schrijft een proefschrift over herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog in de Duits-Nederlandse dialoog, zoals die vorm krijgt in scholen, kerken, euregio’s, stedenbanden, gemeentelijke contacten en gedeelde herinneringsoorden. Zij publiceerde onder meer over strips en geschiedenis.

Peter van Dam, docent geschiedenis aan de UvA, publiceerde onlangs in TvG een artikel over histoire croisée. Hij promoveerde in 2010 op de rol van religie in de Duitse en Nederlandse arbeidersbeweging en schreef een boek over de verzuiling als vaderlandse mythe.