Gesprek | De Duitse ideologie en andere programmatische teksten van het marxisme
Krise und Kritik: 200 Jahre nach Karl Marx

Karl Marx sleutelde zijn hele leven aan een eigen filosofisch project, maar liet geen coherent theoretisch systeem na – marxisme in die zin is een uitvinding van latere generaties. In de jaren rond 1845 keerde Marx zich nadrukkelijk af van Hegel, door wiens filosofie hij was gevormd. In dialoog en deels polemiserend met Jong-Hegelianen als Ludwig Feuerbach ging Marx op zoek naar de materiële, politiek-economische voedingsbodem voor de hegeliaanse ideeën van staat, recht en moraal.

Een belangrijke stap in de ontwikkeling van zijn denken vormt de inleiding op zijn geplande kritiek op Hegels rechtsfilosofie, gepubliceerd in 1844. Eind jaren 1850 verwerkte Marx zijn ervaringen en gedachten in een tweede ontwerp van zijn maatschappijtheorie, de ‘Inleiding’ uit 1857 voor het latere Grundrisse. In 1859 volgde het ‘Voorwoord’ bij Zur Kritik der politischen Ökonomie. Marx vatte daarin kort zijn intellectuele ontwikkeling samen en formuleerde bondig de leidraad bij zijn studies. Deze grondteksten van het marxisme zijn in chronologische volgorde opgenomen in De Duitse ideologie, voorzien van uitgebreide bibliografische aantekeningen en verklarende noten.

Marcel van der Linden is senior fellow bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) waar hij van 2001 tot 2014 onderzoeksdirecteur was. Hij is medeoprichter van de Association of Indian Labour Historians (1996), het European Labour History Network (2013) en het Global Labour History Network (2015) en voorzitter van de International Social History Association (2005-10, 2010-15, 2015-20). Van der Linden ontving in 2009 de René Kuczynski Prize en in 2014 de Bochumer Historikerpreis. Zijn vele boeken en artikelen zijn in 16 talen vertaald.

Marin Terpstra is hoofddocent politieke filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij bestudeert de filosofie van bestuur en beleid, de filosofie van Spinoza en de geschiedenis van de spanning tussen politiek en religie, met nadruk op ‘politieke theologie’.

Moderatie: Jeroen Linssen, docent politieke en sociale filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen

Een samenwerking van het Goethe-Institut Niederlande, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, het Genootschap Nederland-Duitsland en het Duitsland Instituut Amsterdam.

Uit de reeks Krise und Kritik: 200 Jahre nach Karl Marx