DAAD-Sommerschule Parijs 2016

DAAD-Sommerschule Parijs 2016
© CIERA
Deelnemers aan de DAAD-Sommerschule in Parijs

Jasper Klomp, recent afgestudeerd bij de master Duitslandstudies, was als lid van het Graduiertenkolleg van het Duitsland Instituut Amsterdam begin juli 2016 aanwezig op de DAAD-Sommerschule in Parijs. Deze Sommerschule wordt jaarlijks georganiseerd door DAAD-centra in Frankrijk, Polen en Duitsland. Voor het Duitsland Instituut schreef Klomp een verslag. 

Iedere EU-lidstaat heeft momenteel in meer of mindere mate met euroscepsis te maken. Het is de vraag of het verschil tussen hetgeen in Brussel wordt besloten en de mening van de ‘gewone’ burger alsmaar vergroot, of dat de kloof tussen Europa ‘van boven’ en ‘van onder’ juist minder groot is dan vaak wordt verondersteld. Tijdens een ‘Sommerschule’ rond het thema ‘Europa von unten’ vorige week in Maison Heinrich Heine - gelegen op het fraaie Cité Universitaire de Paris - is deze vraag vanuit vele perspectieven belicht.

Negentien studenten en PhD-kandidaten, onder wie twee uit Amsterdam, namen deel aan deze editie van de door de Deutsche Akademische Austauschdienst (DAAD) mogelijk gemaakte ‘Trinationale Sommerschule zum Weimarer Dreieck’. Het Weimarer Dreieck in de titel verwijst naar het gelijknamige overlegorgaan tussen Duitsland, Frankrijk en Polen dat in 1991 door de ministers van Buitenlandse Zaken van de drie landen in Weimar is opgericht. De Sommerschule wordt jaarlijks georganiseerd door het Centre interdisciplinaire d'études et de recherches sur l'Allemagne (CIERA) in Parijs, het Willy Brandt Zentrum für Deutschland und Europastudien van de Universiteit Wrocław en de afdeling Geschichte Osteuropas und Südosteuropas van de Ludwig Maximilians-Universiteit München.

Europa 'von oben' en 'von unten'

Gedurende de ochtenden gaven aan verschillende Europese universiteiten verbonden wetenschappers korte colleges over thema’s als Europese identiteit en de EU vanuit een rechtswetenschappelijk perspectief. De bijdrage van CIERA-directeur prof. dr. Christophe Duhamelle, waarin hij inging op ‘von unten’ als methodologisch concept, bleek zowel voor de studenten cultuurwetenschappen en religiestudies als voor de sociologen en historici in spe van bijzondere waarde te zijn. De zienswijze dat ‘von unten en ‘von oben’ veelal niet te scheiden zijn, liep als een rode draad door de verschillende bijeenkomsten.

Een ander belangrijk punt dat in de colleges werd benadrukt, is de nauwkeurigheid waarmee wetenschappers te werk moeten gaan. Tijdens de opening van de Sommerschule stelde prof. dr. Krzysztof Ruchniewicz (Universiteit Wrocław) dat niet het concept ‘Europa’, maar veelal de Europese Unie door eurosceptici op de korrel wordt genomen en mede daardoor in crises verkeert. Prof. dr. Paweł Karolewski (Universiteit Wrocław) wees in zijn presentatie met de titel ‘Die Entwicklung einer europäischen Identität: Top-down oder bottom-up?’ op het verschil tussen institutionele identiteit (regels, wetten) en identiteit ‘von unten’.

China en Japan

Na de lunch waren de deelnemende studenten en PhD-kandidaten aan zet. In twee werkgroepen rond de thema’s ‘Mobilität und Netzwerke’ en ‘Kulturelle Praxis und europäische Öffentlichkeiten’ kreeg iedere deelnemer de kans om een afgeronde scriptie of project in wording te presenteren. In de laatstgenoemde werkgroep ging het onder meer over de vraag of het feit dat het niet ver van de Tsjechisch-Duitse grens gelegen Pilsen in 2015 de Culturele Hoofdstad van Europa was, een nieuwe impuls voor grensoverschrijdende samenwerking betekende. Hoewel op donderdagavond tijdens de halve finale van het EK voetbal Frankrijk-Duitsland de ratio plaats maakte voor emotie, werd in de werkgroep ‘Kulturelle Praxis und europäische Öffentlichkeiten’ met bijdragen over ‘Fußball in Deutschland nach der Wiedervereinigung’ en ‘Visualisieren von Lebenswelten am Beispiel von Fussballspielerinnen in Deutschland und Polen’ ook op academisch niveau over voetbal gediscussieerd.

In de werkgroep ‘Mobilität und Netzwerke’ lag de nadruk op verbindingen tussen migratie, grensoverschrijdende samenwerking, toerisme en (trans)nationale dan wel Europese identiteiten. Twee studenten van de Universiteit Peking leverden hierbij interessante bijdragen aan de discussies na afloop van de presentaties. Zij brachten onder meer de verzoening tussen Duitsland en Polen na de val van het communisme en de recente toenadering tussen de Verenigde Staten en Cuba in verband met mogelijke oplossingen voor de moeizame relatie tussen China en Japan, en de rol van herinneringen daarbij. Hun inbreng in de discussies droeg er toe bij dat er al snel niet alleen over ‘von unten’ en ‘oben’ werd gesproken, maar ook over Europa ‘von innen’ en ‘von außen’.

Uitwisseling op microniveau

Een stadswandeling met als insteek ‘Paris von unten’ onder leiding van de historicus Michael Werner vormde een welkome onderbreking van het dagelijkse programma. Door te wijzen op zaken als de breedte van straten, de ligging van bepaalde huizen ten opzichte van de naastgelegen panden en de resten van stadsmuren werd de structuur van de stad als het ware door Werner ontleed. In Le Marais, een voormalige Joodse buurt, komt het verleden sterk aan de oppervlakte met onder meer het Mémorial de la Shoah.

Op dag vijf, in de afsluitende bijeenkomst, werden de in de twee werkgroepen gepresenteerde bijdragen nogmaals voor de hele groep samengevat. Hieruit bleek enerzijds dat er nog grote uitdagingen zijn op het gebied van Europese samenwerking. Anderzijds dienden talloze onderwerpen van verschillende presentaties als voorbeeld, dat ‘von unten’ en ‘von oben’ elkaar vaak versterken, ook in de huidige, vaak bekritiseerde Europese Unie. De beide niveaus moeten bereid zijn om met elkaar in gesprek te gaan, om zo resultaten te behalen. In die zin was de Sommerschule een mooi voorbeeld op microniveau van de wijze waarop de uitwisseling van ideeën door mensen uit verschillende landen en van verschillende disciplines kan leiden tot interessante inzichten en oplossingen.


top
Op deze site worden cookies gebruikt, wilt u hiermee akkoord gaan?
Accepteer Weiger