Columns

‘Een aanslag op de democratie’, zo klonk het van Duitse politici na de bestorming van Trump-aanhangers op het Capitool in Washington. Ze zijn de enige niet die het zo omschrijven, maar: in Duitsland is deze uitdrukking de afgelopen jaren zó vaak gebruikt, dat hij bijna zijn betekenis had verloren.

‘Jongens, stil nu!’, roep ik nerveus tegen de kinderen: ‘We rijden de grens over!’ Diep haal ik adem, de komende twee uur worden slopend. En nee, we rijden op deze vrijdagmiddag - kort voor de Lockdown Light - niet de Duitse Autobahn op, we komen juist Nederland binnen, waar de autosnelweg zich voor mij steeds weer aanvoelt als een overlevingsparcours.

De nieuwsgierigheid is groot; om de zoveel tijd staat er weer iemand voor het raam, en kijkt ongegeneerd naar binnen. Vooral de oudste buurtbewoners doen het, soms een verraste jonge moeder. Het is ook niet niks voor dit Brandenburgse dorp, ineens een ‘co-working space’ met neon-kleurige tekeningen op de ramen - en ik ben er deel van.

“Zou jij een sojaschijf kopen?” vraagt een jongen aan zijn vriend bij de toonbank van de snackbar. Zijn metgezel kijkt glazig. “Dit mag straks geen vegaburger meer heten”, en de jongen zwaait met een vegetarische hamburger in de lucht. “Bizar toch?”

Het is voor ons vaste prik: op vakantie in september. Een stuk rustiger dan in de zomervakantie en vaak nog mooi weer. Daar hopen we ook dit jaar op. De weerapp voorspelt een rij zonnetjes met hoge temperaturen. Perfecte omstandigheden voor de Zuid-Duitse Alpenroute met onze nieuwe, oude camper.

‘Steeds meer Berlijners verhuizen naar het ommeland’, lees ik in de hoofdstedelijke krant Der Tagesspiegel. Ik kijk op van het online-artikel, en zie in mijn nieuwe tuin een eekhoorntje over de takken van de dennenbomen rennen. Zonder het te weten ben ik deel van een trend geworden: die van de Stadtflucht uit Berlijn.

Sinds 2011 zet de Actiegroep Duits zich in om de positie van de Duitse taal in Nederland te verbeteren. Dit jaar draait de Dag van de Duitse Taal om moderne Duitse literatuur. Ga er maar aan staan! De vraag ‘waarom Duits?’ is bijna net zo moeilijk te beantwoorden als ‘waarom literatuur?’. Maar juist in het ontbreken van eenvoudige antwoorden, schuilt het belang van beide.

Op het eerste gezicht is er niets rebels aan haar te zien. Iets boven de zestig schat ik haar, met lange grijze haren in een paardenstaart. Ze kijkt me onderzoekend, niet onvriendelijk, aan. Maar als ze zich over me heen buigt en ik mijn mond open doe, besef ik dat mijn nieuwe tandarts bij het consult helemaal geen mondkapje droeg en nu slechts eentje half op de kin - en dat midden in de corona-pandemie.

‘Afrika, Afrika’, zeggen de twee kinderen lacherig tegen elkaar - steels doch hoorbaar, als we langs hen lopen. We zijn op weg naar het Einstein-huis in het dorpje Caputh bij Potsdam. Schilderachtig is het hier, alsof de tijd er stil heeft gestaan. Maar dat één lid van ons gezelschap zwart is, brengt de dorpsjeugd duidelijk zeer in verwarring.

In de supermarkt gaat het het snelst: diegenen mét mondkapje zijn natuurlijk de Duitsers, die zónder zijn de Nederlanders, die ook nog eens bevreemd naar dat ding bij de anderen staan te kijken. Maar hoe doen we het buiten in de harde wind en de koude regen: hoe zie je daar wie je voor je hebt?