Inspiratie voor onderwerpen

Loop je tegen het bedenken van een onderwerp aan? Schrijf je profielwerkstuk over Duitsland! Er zijn genoeg interessante vraagstukken waar je je in kan verdiepen. Hieronder kun je inspiratie opdoen over eventuele onderwerpen. De vragen die bij elk kopje gesteld worden zijn bedoeld om je te helpen na te denken over het onderwerp. Let op: dit zijn dus geen onderzoeksvragen! 

Duits-Nederlandse samenwerking op het gebied van defensie 
In november 2023 ondertekende Minister van Justitie Ollongren samen met Bundesminister des Justiz Pistorius de Declaration of Intent.  In dit document is de intensievere militaire samenwerking van de Nederlandse en Duitse landmacht vastgelegd. Het doel hiervan is het creëren van een veiliger Europa, met oog op de toenemende dreiging uit Rusland en onzekerheid in de betrekkingen met de VS. 

De Duits-Nederlandse samenwerking op dit gebied gaat echter nog verder terug. Zo werd in 1995 het Duits-Nederlandse legerkorps opgericht. Naast de praktische voordelen waren de bestaande wederzijdse vooroordelen een reden voor het opzetten van dit project. Het project leidde inderdaad tot een stijging van sympathie onder de leden en hielp de negatieve stereotypen te nuanceren. 

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag: 

• Wat betekent deze samenwerking voor de Europese veiligheid/Europees leger/NAVO?  
• Wat voor effect heeft deze samenwerking op de algemene Duits-Nederlandse betrekkingen?  
• Hoe hebben Nederland en Duitsland samengewerkt op militair gebied in het verleden?  
• Wat vinden de Nederlandse en/of Duitse burgers van deze samenwerking? 

Duits-Nederlandse samenwerking op het gebied van economie  
De Duitse en Nederlandse economieën zijn intensief met elkaar verweven. Nederland is de derde grootste handelspartner van Duitsland, na de VS en China. Voor Nederland is Duitsland zelfs dé grootste handelspartner. Dit is het resultaat van eeuwenoude en vanaf de tweede wereldoorlog sterk geïntensiveerde economische samenwerking. Naast de statelijke verdragen tussen de beide buurlanden, zijn er in de grensregio's veel samenwerkingen. Denk hierbij aan de vijf Euregio's en het Interreg Deutschland-Nederland Programma.  

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag: 

• Hoe is de Duits-Nederlandse economische samenwerking in de loop der tijd ontstaan?  
• Welke historische gebeurtenissen hebben deze samenwerking beïnvloed?  
• Welke sectoren zijn het meest afhankelijk hiervan?  
• Welke gezamenlijke projecten van Duitsland en Nederland lopen er met betrekking tot duurzaamheid of energietransitie?  
• Wat kan een bedreiging vormen voor deze samenwerking? 

Duits-Nederlandse samenwerking op het gebied van milieupolitiek  
De samenwerking van Duitsland en Nederland op het gebied van milieu is ook erg nauw. Een voorbeeld is het samenwerkingsproject DIWA, dat onder meer gericht is op het aanpakken van klimaatproblemen, zoals droogte. Dit is een noodzakelijk project aangezien er geen algemeen Europees droogtebeleid is.

Op andere grote onderwerpen met betrekking tot milieu gaat de samenwerking echter nog niet zo soepel. Stikstof is bijvoorbeeld al jarenlang een controversieel onderwerp in de Nederlandse politiek en maatschappij. Duitsland heeft ook een stikstofprobleem, maar in minder grote mate dan Nederland. In tegenstelling tot Nederland heeft Duitsland namelijk genoeg ruimte om niet te veel stikstof uit te stoten in de buurt van beschermde Natura 2000 gebieden. Samenwerking op dit gebied is nog erg lastig door grote beleidsverschillen tussen de twee landen.

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag: 

• Hoe werken Duitsland en Nederland samen in de milieupolitiek?  
• Welke milieuprojecten in de grensregio’s lopen er momenteel?  
• Op welk milieugebied zou nog meer samengewerkt kunnen of moeten worden?  
• Hoe bevordert de EU de samenwerking op het gebied van milieu?    

Rechts-extremisme in Duitsland  
Een zeer actueel en controversieel onderwerp in Europa is de opkomst van het rechts-extremisme. Zeker in Duitsland is dit een pijnlijke ontwikkeling, aangezien deze radicale politieke stroming een lange geschiedenis kent in het land. Bij de afgelopen verkiezingen in Duitsland wist de CDU/CSU nog maar net te winnen van de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD). De grootste overwinningen voor deze omstreden partij zijn geboekt in de staten van de voormalige DDR. Dit is onder andere te wijten aan meerdere crises die het land hard geraakt hebben. Deze opkomst roept vragen op over de kwetsbaarheid van de democratie en de rechtsstaat.

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag: 

• Hoe gaat de Duitse regering om met de opkomst van het rechtsextremisme?
• Hoe beïnvloedt het rechtsextremisme de democratie en de rechtsstaat?
• Wat veroorzaakt deze ontwikkeling?
• Hoe verschilt de opkomst van het rechtsextremisme in Duitsland met andere Europese landen? 

Duitsland in de EU  
Met het Verdrag van Rome in 1957 werd de eerste stap gezet richting Europese integratie na de Tweede Wereldoorlog. Eén van de zes partijen die dit verdrag ondertekende was West-Duitsland. Toen begon het balletje van de Europese samenwerking steeds sneller te rollen. Deze ontwikkelingen hebben uiteindelijk geleid tot de Europese Unie die we vandaag de dag kennen.

Duitsland wordt nu gezien als de grootste speler op dit Europese toneel: verschillende Duitse politici hebben veel betekend voor de EU. Zo heeft Konrad Adenauer bijgedragen aan de verzoening met Frankrijk en wordt Helmut Kohl gezien als architect van de Euro en de Europese eenwording na de Koude Oorlog. Daarnaast is Ursula von der Leyen momenteel de voorzitter van de Europese Commissie.

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag:

• Wat heeft Duitsland betekent voor de EU?  
• Hoe kijken Duitse burgers naar de EU?
• Wat waren de Duitse reacties op omstreden Europese wetten?
• Wat heeft de hereniging van Oost- en West-Duitsland de positie van Duitsland in Europa beïnvloed?  

De Duitse Federatie  
Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dit houdt in dat de Nederlandse overheid de machtigste positie heeft binnen het land en dat lagere overheden (zoals provincies en gemeenten) slechts over een beperkt aantal onderwerpen zelf mogen beslissen. Deze bevoegdheid krijgen de provincies van de centrale overheid. Duitsland maakt daarentegen gebruik van een ander politiek systeem: het federale systeem. De lagere overheden hebben een stuk meer macht dan die van Nederland. Duitsland is verdeeld in 16 deelstaten, de zogenaamde Bundesländer. Elk Bundesland heeft haar eigen parlement, regering, grondwet en rechtspraak. De deelstaten hebben zelfs inspraak over de wetten die hun bevoegdheden beïnvloeden. 

Ongeveer 27 landen in de wereld zijn een federatie. Niet elke federatie werkt echter hetzelfde. Zo hebben Duitse deelstaten een veel grotere mate van autonomie dan deelstaten in bijvoorbeeld Venezuela of India.

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag:

• Wat zijn de verschillen tussen de Nederlandse en Duitse bestuursvormen? 
• Wat maakt Duitsland een sterke federatie vergeleken met andere federaties in Europa?  
• Wat zijn voor- en nadelen van het federale systeem in Duitsland?  
• Hoe beïnvloedde de hereniging van Duitsland het federale systeem?  
• Welke uitdagingen zijn er in het Duitse federale systeem bij het oplossen van nationale crises? 

De Duitse taal op de werkvloer  
In het internationale bedrijfsleven speelt taal een grote rol. Duits behoort tot de meest invloedrijke talen in Europa. Als de meestgesproken moedertaal in de EU en de officiële taal van economische grootmachten, opent het beheersen van het Duits veel deuren naar succes. Er zijn ongeveer 210 miljoen Duitssprekenden in de wereld, waarvan 95 miljoen het als moedertaal spreken. Het beheersen van de Duitse taal is een groot voordeel tijdens het zakendoen met Duitse bedrijven.

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag:

• Hoe vergroot de beheersing van de Duitse taal de kans op een baan in grensregio's?  
• Hoe beïnvloedt het gebruik van Duits t.o.v. Engels de effectiviteit van zakelijke communicatie met Duitse partners?  
• Hoe beïnvloedt het gebruik van de Duitse taal in marketingcampagnes het koopgedrag van Duitse consumenten?  
• Welke taal- en cultuurfouten worden het meest gemaakt door Nederlanders met Duitse zakenpartners en wat zijn de gevolgen hiervan?    

De Duitse taal in het onderwijs  
De positie van het vak Duits in het Nederlandse onderwijs is sinds de Tweede Wereldoorlog sterk verzwakt, mede door onderwijshervormingen en de opkomst van Engels als kernvak. Op het vmbo is Duits vaak afwezig, terwijl het op havo en vwo vaker wordt aangeboden, vooral in grensregio's. In het mbo verdwijnt Duits soms helemaal uit het curriculum omdat Engels de enige verplichte vreemde taal is. Ondanks lobby's en subsidies is het aanbod weer afgenomen.

Onderstaande vragen kunnen je helpen bij het formuleren van je onderzoeksvraag:

• Hoe is de positie van het vak Duits in het Nederlandse onderwijs sinds 1945 veranderd, en wat zijn de oorzaken hiervan?
• Wat zijn de voor- en nadelen van vroeg vreemdetalenonderwijs Duits op basisscholen in de grensregio's?  
• Waarom wordt het vak Duits minder vaak aangeboden op het vmbo dan op havo of vwo?
• Hoe beïnvloedt beeldvorming van Duitsland de keuze voor Duits als schoolvak?

De informatie op deze pagina wordt regelmatig bijgewerkt. Ben je geïnteresseerd in Duitse geschiedenis? Neem dan een kijkje bij de naslagwerken op onze website.