Mehrsprachigkeit als Chance

Op vrijdag 12 december 2025 organiseert het Duitsland Instituut Amsterdam in samenwerking met het Goethe-Institut Niederlande de nascholingsdag 'Mehrsprachigkeit als Chance'. Deze staat in het teken van meertaligheid in de les Duits (vo en mbo).
Van 10:30 tot 16:30 spreken we in Utrecht over het inzetten van meertaligheid voor meer motivatie, taalbewustzijn en plezier in de Duitse les!

Wat kun je verwachten?

Keynote van Indira Wakelkamp
Inhoudelijke workshops met praktische toepassingen
Een interactieve paneldiscussie met experts uit het vakgebied
Nieuwe inzichten en handvatten die direct toepasbaar zijn in de dagelijkse lespraktijk

Met het nieuwe conceptcurriculum voor de moderne vreemde talen groeit de aandacht voor meertaligheid binnen het onderwijs.
De beheersing van andere talen, zoals thuistalen en dialecten, is geen obstakel maar een belangrijke bron van kennis, die leerlingen kan helpen om meer taalbewustzijn te creëren en vervolgens tot effectievere taalverwerving te komen - ook in de les Duits.

Deze studiedag biedt handvatten om meertaligheid op een positieve manier in te zetten in de klas en leerlingen te ondersteunen deze kennis optimaal te benutten. Onderstaande vragen zullen de revue passeren:

Hoe zet je thuistalen van leerlingen in tijdens de les om daarmee de taalvaardigheden van het Duits te verbeteren?
In hoeverre heeft het betrekken van thuistalen invloed op de motivatie en leerbereidheid van leerlingen?
Hoe ondersteunt het integreren van meertaligheid een verhoogd taalbewustzijn?
In hoeverre kan het benutten van meertaligheid bijdragen aan kansengelijkheid binnen het onderwijs?

Er is ruimte voor vragen aan experts uit het vakgebied en om uit te wisselen met collega's. Veel aandacht is er voor concrete tips, werkvormen en lesideeën.

Programma:

10:00 Inloop
10:15 Welkomstwoord
10:30 Keynote door Indira Wakelkamp

In deze keynote verkennen we meertaligheid als kans binnen de mvt-les. We starten met een korte reflectie op onze eigen omgang met meertaligheid: welke definities en overtuigingen hebben we, bewust of onbewust? Vervolgens gaan we in op de vraag waarom het waardevol kan zijn om in de klas aandacht te besteden aan het volledige talige repertoire van leerlingen. Dit doen we vanuit drie perspectieven: inclusie en welbevinden, taalontwikkeling en taalbewustzijn. Daarbij sluiten we aan bij wat we als taaldocenten in onze dagelijkse praktijk al doen, en kijken we hoe we die vertrouwde aanpak met relatief kleine aanpassingen op passende momenten nog meer vanuit een meertalige blik kunnen vormgeven. Op basis van deze kaders bespreken we concrete strategieën en lespraktijken die we kunnen inzetten om talensensibilisering te bevorderen en het meertalige repertoire van leerlingen functioneel te benutten tijdens het leren van en in de doeltaal.

11:30 Workshopronde I

Karijn Helsloot (Taal naar Keuze)
In deze workshop bespreekt Karijn het LINGUA-project SprachChecker (Klett Verlag 2008), de Duitse adaptatie van Taaltrotters (Studio Taalwetenschap, 2001). Een multimediale film met lesmateriaal voor in de klas, voor 12-16 jarigen, over meertaligheid en taalvergelijking. Taalwetenschappers van de UvA en Uni Mainz hebben bijgedragen aan deze Duitse versie. Fonologie, morfologie, syntaxis, straattaal en gebarentaal komen aan bod. Aan deelnemers van de workshop wordt het materiaal beschikbaar gesteld.

Joana Duarte: Kans van streek- en buurtalen voor het vak Duits
In deze workshop ontdekken docenten hoe meertaligheid benut kan worden als krachtig middel in het vak Duits. We laten zien hoe streek- en buurtalen (zoals Nedersaksisch, Fries of andere talen) een brug kunnen slaan naar het Duits én naar de culturele en historische context van onze buurlanden. Door deze talen te verbinden met landeskundliche thema’s – zoals regionale identiteit, grensoverschrijdende samenwerking en culturele overeenkomsten en verschillen – krijgen leerlingen niet alleen meer taalbewustzijn, maar ook een dieper begrip van de leefwereld in Duitstalige gebieden. Met praktische voorbeelden en werkvormen reiken we inspiratie aan om taal en cultuur geïntegreerd aan te bieden.

12:30 Lunchpauze

13:30 Workshopronde II

Mireille Hassemer & Indira Wakelkamp: Von Sprachbewusstsein zu Mehrsprachigkeit – Impulse für einen modernen Deutschunterricht
Wie kann ein Deutschunterricht aussehen, der Sprachbewusstsein stärkt und Mehrsprachigkeit als Chance begreift? In diesem praxisnahen Workshop erhalten Lehrkräfte konkrete Ideen, wie sich sprachliche Vielfalt im Klassenzimmer sichtbar machen und kreativ nutzen lässt. Ausgehend vom neuen Curriculum und den aktualisierten Endtermen zeigen wir anhand anschaulicher Beispiele, wie Lernende aktiv einbezogen werden können – über Ländergrenzen, Regionen und Dialekte hinweg. Ein inspirierender Workshop mit vielen Impulsen für lebendige und vielfältige Deutschstunden

14:30 Impulsvortrag I: Docent Duits en student HU Mohammed Stibchar
14:45 Impulsvortrag II: Nora von Dewitz (Universität zu Köln)
15:00 Meertaligheid in muziek. Aansluitend panelgesprek aan de hand van enkele stellingen
15:45 Uitreiking deelnamecertificaten met hapje en drankje
16:30 Einde

Alles op een rij:
Datum: vrijdag 12 december 2025
Tijd: 10:00 – 16:30 uur (incl. hapje en drankje na afloop)
Doelgroep: docenten Duits in het vo en mbo
Locatie: Hogeschool Utrecht
Eigen bijdrage: 95 euro, inclusief catering; voor studenten 35 euro inclusief catering (beperkt aantal studentenplaatsen)
Aanmelden: via de betaalllink (Ontvangt u liever een factuur? Stuur dan een e-mail)
Contactpersonen: Trixie Hölsgens (DIA) & Inka Zahn (Goethe-Institut)
Meer weten: mail naar onderwijs-dia@uva.nl

Docenten ontvangen na afloop van de studiedag een deelnemerscertificaat.

Let op: Aanmelden kan tot vrijdag 28 november!

Dit scholingsprogramma is vrijgesteld van BTW door CRKBO-registratie.

Hierbij van toepassing zijn onze algemene leveringsvoorwaarden.

De studiedag vindt plaats bij minimaal 20 deelnemers.

Meer Docentenprogramma's

Sprekers:

Joana Duarte is hoogleraar onderwijswetenschappen aan de Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze heeft 14 jaar aan Duitse Universiteiten als docent en onderzoeker gewerkt (Hamburg en Keulen) en is in 2015 naar Nederland gekomen. Tot juni 2024 was zij lector meertaligheid en geletterdheid aan NHL Stenden Hogeschool. Haar praktijkgerichte onderzoek richt zich op samenwerking met onderwijsprofessionals hoe om te gaan met talige en culturele diversiteit in het (talen)onderwijs.

Karijn Helsloot studeerde Italiaanse Taal- en Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, en promoveerde aldaar op de ritmische structuur van taal. Sinds 1999 voert zij vanuit Studio Taalwetenschap projecten uit op het gebied van meertaligheid: Taaltrotters (2002-8), SJOES (2008/2018) en Alle Talen (2020). Zij legde de basis van het Defensie Talencentrum (NLDA) voor het Ministerie van Defensie, en van het Teachers College van Hogeschool Windesheim. In 2019 heeft zij stichting Taal naar Keuze opgericht.

Indira Wakelkamp is onderzoeker bij het lectoraat Meertaligheid en Onderwijs van de Hogeschool Utrecht en lerarenopleider aan de Universiteit van Amsterdam. Zij doet promotieonderzoek naar meertalig taalonderwijs en technologie binnen het Europese project Pluridentities. Daarnaast is zij redacteur bij LitLab en programmacoördinator Moderne Vreemde Talen in het vakdidactisch netwerk AlfaGammapartners. Eerder werkte zij bijna tien jaar als docent Engels in het voortgezet onderwijs. Vanuit die praktijkervaring én haar huidige onderzoeks- en coördinerende functies richt haar werk zich op communicatief en motiverend (taal)onderwijs, met nadruk op taalsensibilisering, functioneel meertalig leren en docentprofessionalisering in verschillende onderwijscontexten.

Mireille Hassemer is lerarenopleider Duits, betrokken bij het Vaksteunpuntcoördinator Duits bij AlfaGammapartners en was als Vakexpert betrokken bij het de actualisatie van de kerndoelen. Mireille werkte daarvoor als docent Duits op het Zaanlands Lyceum. Daarnaast doet zij momenteel promotieonderzoek aan de Univesiteit van Amsterdam waarin zij zich richt op de toekomst van het moderne vreemdetalenonderwijs en de integratie van kunstmatige intelligentie (AI) in het vernieuwde curriculum van het voortgezet onderwijs.

Nora von Dewitz heeft Algemene Taalkunde, Spaans en Nieuwe Geschiedenis gestudeerd aan de Universiteit van Keulen. Voor haar promotie aan de LMU München werkte zij in samen met de University of Cambridge aan tweedetaalverwerving. Op het gebied van Duits als vreemde taal (DaF) en Duits als tweede taal (DaZ) voor volwassenen beschikt zij over onderwijservaring, onder andere door een verblijf aan de J. Nehru University in New Delhi. Als wetenschappelijk medewerker en docent werkte Nora von Dewitz aan de opleidingen Duits als tweede en vreemde taal en Duitse taalkunde van de Universiteit van Augsburg.
Aan het Mercator-Institut Köln was zij meerdere jaren verantwoordelijk voor het wetenschappelijke advies in het kader van het landelijke programma Bildung durch Sprache und Schrift. Sinds maart 2019 is zij junior professor voor Sprachliche Bildung und Mehrsprachigkeit aan het Mercator-Institut.

In samenwerking met:

Met dank aan: