'Ik ben tegen een nieuwe Duitse Alleingang'
Interview met Egon Bahr

Welk probleem vormt de bescherming van minderheden, waar de EU altijd prat op gaat?

"Zullen de Kosovo-Albanezen de rechten van de Servische minderheid accepteren? En als we de rechten van 1,5 miljoen etnische Albanezen willen waarborgen, wat doen we met 10 miljoen Koerden? "Vrede is niet alles, maar zonder vrede is alles niets." Ik hou me graag aan dat citaat van Willy Brandt.”

Terug naar Berlijn. SPD-minister Steinmeier bekritiseert Merkel. Zij spreekt zich openlijk uit voor mensenrechten, is bezorgd over de situatie in Rusland, vraagt aan Bush om Guantanamo te sluiten. Is dat verstandig?

"Ik ondersteun de lijn van Steinmeier. Het is niet diplomatiek om luid en duidelijk mensenrechten op te eisen. Dat kun je beter binnenskamers te doen, met diplomatieke middelen."

U bent voor stille diplomatie?

"Ja. Dat merkte ik toen ik de Sovjet-dissident Alexander Solzjenitsyn uit de Sovjet-Unie haalde. Toen Jimmy Carter diens collega Andrej Sacharov luidkeels naar het westen wilde laten overkomen, lukte dat echter niet. Als mensenrechten te duidelijk opgeëist en als publiek wapen gebruikt worden, dan kan dat averechts werken.”

Wat doet Merkel anders dan Schröder?

"Ze verbetert betrekkingen met de VS, maar versterkt de relatie met Rusland niet, zoals onder Schröder gebeurde. Toch is Merkel de vijfde bondskanselier in rij die goede relaties met Rusland zeer belangrijk vindt, na Willy Brandt, Helmut Schmidt, Helmut Kohl en Gerhard Schröder.”

Hoe schat u het huidige Rusland in?

"Onder de tsaren was er nooit democratie, ook niet onder de 'rode tsaren'. We vertrouwden op Jeltsin toen hij per decreet democratie invoerde. Maar toen ik in de jaren negentig in Moskou was zei men mij dat democratie corruptie, misdaad en nood betekent.

Poetin nam de chaos over en heeft die gestabiliseerd. Hij gaf zijn volk zelfbewustzijn terug. Als er een echte democratie in Rusland zal komen, ten tijde van Poetins kleinkinderen, dan wordt dat een ‘democratie à la Russe’, en niet à la Berlijn, Den Haag of Parijs."

Hoelang houdt de coalitie tussen de sociaal-democratische SPD en de conservatieve CDU/CSU nog stand?

"De grote coalitie blijft tot 2009 bestaan. Dan zijn er opvolgers voor Bush en Poetin, en is de wisseling van de wacht in Londen en Parijs voltooid. Ik ben echter geen vriend van een coalitie tussen SPD en CDU/CSU. Dan krijgen extreme partijen, zoals Die Linke en de NPD, meer ruimte om het democratische midden aan te vallen.

Ook zorgt een grote coalitie niet voor een hoge verkiezingsopkomst, en ook dat speelt extreme partijen in de kaart. Dat blijkt uit de geschiedenis van de Republiek van Weimar in de jaren twintig en de Grosse Koalition van Kurt Georg Kiesinger in de jaren zestig.”

De SPD wil de NPD verbieden. Een goed idee?

"Nee. Elke sterke democratie moet met een klein percentage van rechts-radicalen leren omgaan, zoals men ook ziet in Italië, Oostenrijk, België en Frankrijk."

Rob Savelberg woont sinds 1998 in Berlijn en werkt als correspondent voor De Telegraaf en verschillende andere media.