Achtergrond

Op 9 november is het 30 jaar geleden dat de Berlijnse Muur viel. Ook in Nederland is voor deze historische gebeurtenis veel aandacht, met festivals, concerten, colleges en lezingen. Duitslandweb geeft een overzicht van de activiteiten.

Hoe staat het met de Nederlands-Duitse betrekkingen? Op die vraag lieten historicus Martijn Lak en journalist Kerstin Schweighöfer woensdag hun licht schijnen tijdens een lezing in Den Haag van het Nederlands Genootschap voor Internationale Zaken (NGIZ). Volgens beiden is de relatie nu opperbest, maar gevaren liggen op de loer. “Duitsland keert steeds meer naar binnen.”

In Duitsland zijn de ‘Omas gegen rechts’ een bekend fenomeen: ouderen die de straat op gaan om hun stem te laten horen. “Ze laten zien dat senioren niet zijn afgeschreven, maar juist een bijdrage kunnen leveren”, zegt Adèle Atzert, die een lezing over de beweging organiseert in Amsterdam. Ze hoopt dat ook Nederlandse ‘oma’s’ zich gaan roeren.

In Leipzig vinden ze dat het lot van het DDR-regime in 1989 niet op 9 november in Berlijn maar op 9 oktober in Leipzig werd bezegeld. Toen demonstreerden meer dan 70.000 mensen op de ring van de stad. Door gezamenlijke inspanningen werd het de eerste vreedzame demonstratie in de DDR waarbij de Stasi niet optrad maar afdroop. Sinds 2009 vieren de bewoners van Leipzig dit keerpunt in de geschiedenis van de DDR met een Lichtfest. Hanco Jürgens bezocht de herdenking vorige week.

Duitsers komen graag naar de Achterhoekse gemeente Winterswijk om te winkelen. Maar hoe treed je ze in hun eigen taal tegemoet? De cursus Duits voor winkelpersoneel van de Grenzhoppers Business School zat binnen de kortste keren vol. “Een keertje Du zeggen is ook niet erg.”

Een aanval op een synagoge, uitgerekend in Duitsland, dat is voor veel Duitsers een nachtmerrie. De bewapende man die woensdag probeerde een synagoge in de stad Halle, Saksen-Anhalt, binnen te dringen was een 27-jarige Duitse rechtsextremist. Hij heeft voorafgaand aan zijn daad op internet foto’s en statements verspreid vol jodenhaat.

Toen Ingo Dittrich (1972) de schok van de val van de Muur te boven was, bood het einde van de DDR hem vooral kansen. In Senftenberg, het stadje in Brandenburg waar hij woonde, maakte hij een carrièreswitch en genoot hij van de vrijheid. “Ik voelde me nooit een Ossi, maar in de hoofden van sommige Oost-Duitsers bleef de Muur torenhoog.” 

Duitsland viert de Dag van de Duitse Eenheid op 3 oktober dit jaar in Kiel, de hoofdstad van Sleeswijk-Holstein. Bijna 30 jaar na de Duitse eenwording zijn de verschillen tussen Oost- en West-Duitsland op veel gebieden kleiner geworden. Maar economisch blijven de neue Länder achter en veel Oost-Duitsers voelen zich nog altijd tweederangsburgers.

Premier Rutte is woensdag met een kabinetsdelegatie in Berlijn voor topoverleg met kanselier Merkel en een deel van haar ministers. Het is de derde keer dat Nederland en Duitsland deze regeringsconsultaties houden. (Update 3-10-2019: persverklaring na afloop van het overleg onder aan dit artikel)

De angst om als Jammerossi (‘klagende Oost-Duitser’) te worden weggezet, zit ook 30 jaar na de val van de Muur nog diep bij schrijfster en journaliste Sabine Rennefanz. Zoveel werd duidelijk bij een podiumgesprek vorige week in Amsterdam. De interesse voor de positie van Oost-Duitsers in het herenigde Duitsland is de afgelopen jaren gegroeid, merkt ze op, mede door de opkomst van de AfD. “Maar het is nog steeds te weinig en te laat.”