Merkel provocatief voor de persvrijheid
Bondskanselier aanwezig bij prijsuitreiking Deense cartoonist

“Het optreden levert haar vermoedelijk de meeste ophef op uit haar kanselierschap,” voorspelt een commentator van de gezaghebbende Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ). Hij noemt de ontmoeting tussen de Duitse bondskanselier en de cartoonist Westergaard niet zonder trots “een sterk cultureel statement”.

Merkel is opgegroeid in de DDR. Ze is tijdens haar kanselierschap vanuit die achtergrond geregeld publiekelijk opgekomen voor het belang van vrijheid, zoals in een gedenkwaardige rede in november 2009 voor het Amerikaanse Congres. Ook haar optreden vanavond wordt in Duitsland in dit licht beschouwd.

Bedreigd 

Westergaard wordt nog altijd bedreigd vanuit radicaal-islamitische kringen voor de spotprent die hij in 2006 vervaardigde. Daarin beeldde hij de profeet Mohammed af met een bom als tulband. Afgelopen januari nog ontsnapte hij, ondanks constante politiebewaking, op het nippertje aan een aanslag in zijn eigen huis.

Het Sanssouci-colloquium in Potsdam wil de 75-jarige tekenaar dit jaar eren met de prestigieuze m100-mediaprijs. Honderd journalisten uit de hele wereld komen jaarlijks op dit forum bijeen om te discussiëren over politieke en maatschappelijke thema’s. Dit jaar gaat de bijeenkomst – een initiatief van de stad Potsdam en de denktank Institute for Strategic Dialogue uit Londen – over persvrijheid.

Hoge prijs 

De FAZ-commentator voorspelt een “hoge buitenlandpolitieke prijs” die Duitsland voor Merkels optreden vanavond moet betalen. Na de publicatie van de cartoons in Deense kranten vier jaar geleden klonken in diverse islamitische landen oproepen producten uit Denemarken te boycotten. Dat gebeurde ook met andere landen waarin de spotprenten in kranten werden afgedrukt, zoals Nederland.

De Berlijnse islamwetenschapper Sebastian Elsässer zegt vandaag in de Süddeutsche Zeitung dat het niet uitgesloten is dat Merkels aanwezigheid in Potsdam verkeerd valt in de islamitische wereld. “Het zou bij moslims wrevel kunnen uitlokken als haar optreden wordt beschouwd als steun aan anti-islamitische uitingen.” Het hangt er volgens Elsässer vanaf in hoeverre de islamitische media de bijeenkomst van vanavond verslaan.

Gauck 

Merkel reikt Westergaard de prijs niet zelf uit, maar houdt de openingstoespraak van het Sanssouci-colloquium. Westergaard krijgt zijn prijs, die hij naar verwachting persoonlijk in ontvangst komt nemen, uit handen van Joachim Gauck. De man die eerder dit jaar nog bondspresidentskandidaat was, is jarenlang hoofd geweest van de dienst die de archieven van de Oost-Duitse geheime politie beheerde.

Eerdere laureaten van de m100-prijs waren oud-minister Hans-Dietrich Genscher van Buitenlandse Zaken, de Columbiaanse ex-FARC-gijzelaar Ingrid Betancourt en musicus en activist Bob Geldof.