Merlijn Schoonenboom

Ik heb het gedaan, voor het eerst. Een kreet van afgrijzen klinkt er vanuit mijn tafelgezelschap, maar ik kan m’n ogen niet van de enorme metalen schotel houden. Plompe stukken gekookte aardappel en een dikke klodder zuurkool liggen aan de randen, in het midden een enorme homp vlees, vet en bot, dat in vijftig tinten roze oplicht: het Eisbein.

Natuurlijk was het een journalistiek gefundenes Fressen, de afgelopen weken. Het tijdperk van Angela Merkel en Jogi Löw, de periode vanaf 2006 waarin Duitsland opvallend veel politiek, economisch en sportief succes heeft gehad, lijkt symbolisch ten einde te zijn gekomen. De vraag is alleen of daarmee ook direct de complete ondergang van Duitsland moet worden uitgeroepen, zoals de Duitse media graag doen.

Midden in de nacht moet ik ineens aan de film 'Turks Fruit' (1973) denken, aan die scene waarop Rutger Hauer met Monique van der Ven achterop vrolijk lachend en alle regels negerend door de straten van Amsterdam fietste. Niet omdat ik op Rutger Hauer zou lijken, al heb ik inderdaad een roodharige schone achterop (mijn vrouw), maar omdat hier, midden in Berlijn, niets Nederlandser voelt dan wat ik nu doe: op de fiets lachend door rood rijden.

"Laag-bij-de-grondse propaganda voor Erdogan!", zie ik in de karakteristieke grote letters op de voorpagina van boulevardblad Bild staan. De reden voor de opwinding: Mesut Özil, lid van het Duitse nationale voetbalteam, wereldkampioen van 2014, heeft zich in Londen laten fotograferen met de Turkse president Erdogan, die bezig is met zijn verkiezingscampagne. Bild ziet daarin niets minder dan een verraad aan de Duitse natie

Markus Söder deed het duidelijk met een sardonisch genoegen. De nieuwe minister-president van Beieren bevestigde op 24 april een christelijk kruis aan de wand van zijn residentie. In zijn deelstaat dienen vanaf 1 juni ‘kruizen zichtbaar bij de ingang van openbare overheidsgebouwen te hangen’.

Ergens tussen Duitsland en Tsjechië waren we ineens verdwaald, met de auto op een besneeuwd weggetje. De internetverbinding op m’n telefoon had geen bereik, dus konden we de juiste richting naar het Tsjechische skigebied niet vinden. Best romantisch, maar ook lastig. "Gewoon even wachten", zei mijn vriendin, "je weet zeker dat we Duitsland uit zijn op het moment dat het internet het weer doet."

Het is de laatste plek waar ik het had verwacht. Op een redactiefeest van een Berlijns cultureel tv-programma zegt een tekstschrijver tegen me dat het toch eigenlijk ‘héél goed is dat de huizen in Berlijn steeds duurder worden’. Ik ben verbijsterd: want naast de afwijzing van het rechtspopulisme is er eigenlijk maar één thema waarover men het hier in progressieve kringen roerend met elkaar eens is - en dat is hoe vreselijk de ‘gentrificatie’ is.

Er is een tijd geweest dat ik er ook wel wat in zag, in dat Duitse streven naar de grootst mogelijke veiligheid. Als bezorgde vader controleerde ik alle babyproducten specifiek op resultaten van Duitse testbureau’s, als ik ver weg reisde nam ik het liefst een Duits vliegtuig en dat van de Duitse auto’s was sowieso duidelijk. Maar uitgerekend nu, nu de komende regeringscoalitie tussen SPD en CDU/CSU weer een stap dichterbij is, begin ik toch ook de nadelen ervan in te zien.

Zwaarbewapend staan ze voor me, pistool aan de riem. De drie Berlijnse agenten zijn net vier verdiepingen omhoog naar mijn woning geklommen, en nu ze er zijn, zijn ze niet van plan snel weer weg te gaan. Dat ik net bezig ben een kinderpartijtje in goede banen te leiden, blijkt ze niet uit te maken. Even kan ik deze politie-ijver daarom niet goed rijmen met het actuele debat over het disfunctioneren van de Berlijnse justitie.

Eigenlijk verwacht je het op deze prachtige locatie niet. Midden in het bos, waar de bomen fris geuren en de bladeren dieprood zijn, staat ineens een wit bordje met een zwart historisch adelaarssymbool erop: Deutsches Schutzgebiet. Hier in Saksisch Zwitserland, de Duitse regio met het hoogste aantal AfD-stemmers, komt de associatie met extreem-rechts vanzelf. Terecht?