Duitslandweb logo Duitslandweb

Het cultuurconflict

Columns - 16 mei 2018 - Auteur: Merlijn Schoonenboom

"Laag-bij-de-grondse propaganda voor Erdogan!", zie ik in de karakteristieke grote letters op de voorpagina van boulevardblad Bild staan. De reden voor de opwinding: Mesut Özil, lid van het Duitse nationale voetbalteam, wereldkampioen van 2014, heeft zich in Londen laten fotograferen met de Turkse president Erdogan, die bezig is met zijn verkiezingscampagne. Bild ziet daarin niets minder dan een verraad aan de Duitse natie

Het cultuurconflict
© Screenshot Bild.de
De Duits-Turkse voetballers Gündogan, Özil en Tosun met president Erdogan

Dezelfde verontwaardiging is ook in de berichten van veel kwaliteitsmedia over de actie van de voetballers Mesut Özil en Ilkay Gündogan te horen. Zelfs de politiek, van rechts tot links, is zeer beslist: “De president van een voetballer van het nationale team heet Frank Walter Steinmeier”, vindt de voormalige lijsttrekker van de Grünen, Cem Özdemir. De onverstoorbare Angela Merkel laat kritisch weten dat de situatie “vragen opwerpt en tot misverstanden leidt”.

De opwinding is goed voor te stellen. De Duitse voetballers worden gebruikt voor de doeleinden van een politicus die lijnrecht ingaat tegen de waarden van een westerse democratische natie. Het is nog maar kort geleden dat de Duits-Turkse journalist Deniz Yücel na een jaar gevangenis is vrijgelaten. Hij zat vast zonder enige formele aanklacht - een beter bewijs voor de ondemocratische structuur in Turkije is er niet.

Alleen: ik moest bij de Bild-foto toch ook denken aan een andere foto die van Özil en een politicus is gemaakt. Acht jaar geleden is het alweer, dat de voetballer Angela Merkel ontmoette in de kleedkamer van het Duitse elftal. Hij wachtte haar op met ontbloot bovenlijf, zij was gekleed, en ze gaven elkaar haast liefdevol een hand. Ook over die foto was destijds een enorme opwinding, maar toen was het opwinding van vreugde.

Özil en Merkel in 2010. Afb.: dpa/pic-allDe Merkel-foto markeerde een van Özils eerste optredens als ‘nieuwe Duitser’. Hij was weliswaar in Duitsland geboren, maar was tot 2007 Turks staatsburger gebleven - mede omdat het in Duitsland lang moeilijk was voor kinderen van gastarbeiders Duitser te worden. Nieuw beleid maakte dat nu mogelijk. Nog nauwelijks iemand had hem horen spreken, maar hij diende vanaf nu als mascotte voor een nieuw zelfbeeld van de Duitse elite: de foto zou bewijzen dat Duitsland een ‘veelkleurig’ land was geworden, een succesvolle multiculturele natie.

Ik woonde net in Duitsland en was destijds toch wat verbaasd over dit algemene jubelen. In Duitsland deed men wel erg graag alsof de pendel de andere kant opsloeg, terwijl in Frankrijk, Engeland en Nederland de conflicten en de polarisatie toenamen. In Nederland hadden we net een klein decennium van ‘multicultureel drama’ achter de rug. De veelkleurigheid van het voetbalelftal stond niet meer per se voor een idylle, maar bleek ook een bron van culturele conflicten te kunnen worden.

Merlijn Schoonenboom verbindt in zijn maandelijkse column persoonlijke ervaringen met bredere maatschappelijke ontwikkelingen in Duitsland

De foto van Merkel en Özil in 2010 bleek achteraf inderdaad het eind van de Duitse jubelstemming te zijn geweest. Korte tijd later kwam het grote debat over de thesen van Thilo Sarrazin, daarna kwam de opkomst van de AfD, de vluchtelingencrisis, de Böhmermann-affaire en het besef dat vele Turken zich meer met Erdogan identificeerden dan met bondspresident Steinmeier. Met andere woorden: ook in Duitsland bleek het ideaal niet vanzelf te gaan.

Opnieuw is het een foto van Mesut Özil waarin de emoties hierover samenkomen. Opnieuw doet zijn eigen motief minder ter zake, opnieuw gaat het vooral om zijn nieuwe symboolfunctie, al is dat nu van ‘mislukte integratie’, zoals een krant het omschreef. Van ‘himmelhoch jauchzend’ tot ‘zum Tode betrübt’ binnen een paar jaar; met minder blijken de Duitse media het over het thema multiculturalisme niet te willen doen.

Misschien wordt het tijd dat Duitsland een wat nuchterder benadering rond het thema toelaat. Minder engelen of duivels van Duits-Turkse inwoners (of vluchtelingen) maken, meer vragen wat ze nu zelf echt denken. De antwoorden kunnen minder prettig of zelfs politiek-incorrect zijn, maar je weet tenminste wie je eigen burgers zijn. Dat vermijdt vele toekomstige ‘misverstanden’ - en kan misschien zelfs een realistischer integratiebeleid opleveren.

Reacties

Louis Royen - 17 mei 2018 22:27

Het is dus wachten op een Duitse versie van DENK?
En Steinmeier is geen direct gekozen president maar de uitkomst van een politiek spel van de GroKo-partijen, weinig aansprekend ook voor veel "einheimische" Duitsers.

Reageer
J v Ginkel - 16 mei 2018 21:28

Een nuchtere benadering is goed. Echter, mede een reden waarom een vrij nuchter iemand als Cem Özdemir toch zo van leer trok is het feit dat Gündogan ook nog een shirt voor Erdogan signeerde met het opschrift (in turks) "Voor mijn president. Hoogachtend."
En het is juist dat element dat de opwinding buiten Bild verklaart.

Reageer
Maximaal 500 tekens toegestaan

Lees meer over 'Maatschappij':

Warum, Wieso: is het Oktoberfest in september?

Warum, Wieso: is het Oktoberfest in september?

Beierse klederdracht en veel bier: het Oktoberfest in München is weer begonnen. Maar waarom begint het in september?


Lees meer

Warum, Wieso: gaan Duitsers massaal naar Mallorca?

Warum, Wieso: gaan Duitsers massaal naar Mallorca?

Er is geen eiland waarop Duitsers liever vakantie vieren dan op Mallorca. We zochten uit hoe dat is ontstaan.


Lees meer

Vijf vragen over de Duitse grenscontroles

Vijf vragen over de Duitse grenscontroles

Alles wat we tot nu toe weten over de aangekondigde controles aan de Duits-Nederlandse grens.


Lees meer

Asielbeleid onder vuur na mesaanval Solingen

Asielbeleid onder vuur na mesaanval Solingen

De mesaanval in Solingen vrijdagavond heeft Duitsland geschokt. Een Syriër stak drie mensen dood en verwondde acht anderen.


Lees meer


top
Op deze site worden cookies gebruikt, wilt u hiermee akkoord gaan?
Accepteer Weiger