Duitse legerbases door spionage-drones bezocht

Helemaal nieuw is het fenomeen niet. Al begin 2024 schreef Tagesschau dat er in 2023 bijna 450 meldingen werden gemaakt van vliegende objecten van onbekende herkomst boven militaire bases in Duitsland. De Bundeswehr waarschuwde toen al voor Russische verkenningsvluchten met drones boven kazernes en oefenterreinen.

Er werd een speciale taskforce in het leven geroepen die de spionage doelgerichter aan zou moeten pakken. Begin 2025 stelde de regering zelfs voor dat het mogelijk moet worden onbekende drones met wapengeweld uit de lucht te halen. Voorwaarde was wel dat er mensenlevens in gevaar zijn of kritieke infrastructuur wordt bedreigd. Het parlement kon er wegens de val van het kabinet niet meer over stemmen.

In januari 2025 werd een luchtafweerbasis in Husum in Sleeswijk-Holstein door drones bezocht, bevestigde het leger destijds tegenover Tagesschau. 

Luchtruimschending

Op basis van eigen onderzoek brachten het weekblad Wirtschaftswoche en de Amerikaanse krant New York Times de thematiek op 28 augustus opnieuw onder de aandacht. Volgens de journalisten vlogen  - hoogstwaarschijnlijk Russische - drones over plekken waar Oekraïense soldaten worden opgeleid. Ook terreinen van het Amerikaanse leger en de AWACS-basis van de NAVO in Geilenkirchen waren het doelwit van Russische spionage, hadden de journalisten van bronnen bij veiligheidsdiensten en het leger vernomen. In het artikel werden details gegeven over de gespotte objecten. Ze zouden variëren van eenvoudige kleine drones die online kunnen worden gekocht tot zware machines van meerdere meters lang.

Ook over de bedieners op de grond kregen de reporters informatie. De lichte varianten zouden worden bestuurd door amateurs die via het internet worden gerekruteerd. Ze zouden indirect door het Kremlin zijn betaald. Van de zware drones is niet helemaal duidelijk waar ze vandaan komen. Vermoed wordt dat ze vanaf schepen in de Oostzee op pad worden gestuurd. Wirtschaftswoche en New York Times vragen zich af: “Schendt het leger van Poetin daadwerkelijk het Duitse luchtruim?”

Geen bevestiging

Donny Demmers is hoofd van de afdeling public relations van de AWACS-basis Geilenkirchen aan de Duits-Nederlandse grens. Hij zegt het door Wirtschaftswoche gepresenteerde nieuws voor zijn basis niet te kunnen bevestigen. Wel verklaart hij dat de NAVO op spionage en sabotage door drones uitstekend is voorbereid. “Om dreigingen tegen te gaan, worden onze veiligheidsmaatregelen voortdurend geëvalueerd en aangepast. We zijn altijd waakzaam en staan klaar om onze essentiële missie voor de NAVO uit te voeren.” De woordvoerder van de basis zegt niet te weten naar welke drone-activiteit Wirtschaftswoche verwijst. De Duitse Bundeswehr heeft tegenover Wirtschaftswoche wel bevestigd dat er regelmatig drones over militaire doelen vliegen.

Volgens het Duitse luchtverkeersreglement mag een drone alleen met toestemming van de autoriteiten een vliegveld dichter dan anderhalve kilometer naderen. Voor militaire bases, maar ook voor woonwijken, stations en snelwegen geldt bovendien een minimale veiligheidsafstand van 100 meter. De NAVO-basis is op die manier een dubbele verbodszone. Wie met zijn vliegende object een dergelijke zone ingaat, kan op een boete van tot maar liefst 50.000 euro rekenen.

Bundeswehr

Wirtschaftswoche beschreef in het artikel dat in juni een kolonne vrachtwagens met wapens bestemd voor Oekraïne in de deelstaat Thüringen door een zwerm niet nader geïdentificeerde vliegende objecten is begeleid. “De herkomst van de transporten, de routes en de exacte bestemmingen zijn strikt geheim. En toch: Rusland heeft zelfs de korte stop bij het tankstation allang opgemerkt…”, aldus het Duitse nieuwsmedium.

Majoor Alexandra Klebba is woordvoerder van de operatieve staf van de Bundeswehr. Ook zij las het verhaal in Wirtschaftswoche. Ze vindt dat de bovenstaande tekst het wel heel erg spannend maakt, maar bevestigt de inzet van drones. “Buitenlandse inlichtingendiensten maken gebruik van alle beschikbare technische middelen om aan informatie te komen. Daar hoort ook het gebruik van drones bij”, aldus Klebba. 

Succesvolle afweer

De woordvoerder geeft ook een voorbeeld uit de praktijk. “In april 2025 werd een onbekende drone boven een marinebasis waargenomen. Die drone werd gedetecteerd met behulp van een elektronisch verkenningssysteem waarmee ook de positie van de bestuurder kon worden bepaald. Die informatie werd onmiddellijk doorgegeven aan de bevoegde politiedienst die hem kon opsporen en identificeren.” De openbaar aanklager stelde een onderzoek in.

Alexandra Klebba geeft toe dat de Bundeswehr bij de bestrijding van drones in hoge mate afhankelijk is van politie en binnenlandse veiligheidsdienst zodra de drones de militaire terreinen verlaten. Toch heeft het leger zelf ook talrijke maatregelen genomen om het beschermingsniveau te verhogen. De woordvoerder verzekert: “Trainingen en oefeningen worden steeds vaker uitgevoerd in afgeschermde en overdekte ruimtes. Op sommige locaties staan zelfs speciaal personeel en afweersystemen tegen kleine en microdrones paraat.”

Duitse inhaalslag

Ook de Bundeswehr zelf heeft inmiddels drones in haar programma opgenomen. Heron 1 is een onbemande drone van Israëlische makelij die speciaal voor spionage is uitgerust. Het object kan maar liefst 1000 kilometer afleggen en 27 uur in de lucht blijven. De Russische exclave Kaliningrad kan daarmee moeiteloos worden bereikt. In april zouden er bovendien contracten zijn ondertekend voor de aanschaf van aanvalsdrones. Dat betekent een ommekeer in het beleid, want lange tijd was er in Duitsland geen politieke meerderheid voor de aanschaf van bewapende drones. Dat veranderde in 2022, na de Russische aanval op Oekraïne. Zonder veel discussie over de ethische aspecten werd toen geld vrijgemaakt voor de aanschaf van bewapende drones. 

Volgens de Duitse reservistenorganisatie heeft de Bundeswehr nog heel wat in te halen op andere landen. Eind 2024 zou volgens cijfers van deze organisatie het Duitse leger over slechts 600 drones beschikken die bovendien alleen voor verkenning kunnen worden ingezet. Ter vergelijking: de Oekraïense president Volodymyr Zelensky schreef over de nacht van 2 op 3 september: “Een nieuwe massale Russische aanval, in totaal meer dan 500 aanvalsdrones en 24 raketten. De belangrijkste doelwitten zijn de civiele infrastructuur, waaronder energie-installaties, een transportknooppunt, een garagecoöperatie en zoals gebruikelijk voor de Russen, tientallen woongebouwen.”