Merz levert, maar niet voor iedereen

Merz spreekt zich uit (soms té duidelijk). Dat valt bij velen goed. Zijn regering vliegt elkaar niet in de haren, zoals de stoplicht-coalitie. Er wordt gewoon beleid uitgevoerd. Soms lijkt het een beetje op het bekende ‘op het juiste moment op de goede plaats’. Merz en zijn regering moeten eigenlijk alleen maar leveren en uitglijders vermijden om land en economie uit het dal te halen. En dat lukt tot nog toe. Het meest recente bewijs? De officiële begrotingsplannen.

Die begroting van deze week markeert de échte Duitse Zeitenwende: afscheid van de hand op de knip. Auf Wiedersehen, Schwarze Null! Alles bij elkaar opgeteld, jaarlijkse begroting en Sondervermögen voor infrastructuur en defensie gaat Duitsland de komende jaren jaarlijkse begrotingstekorten draaien van minimaal 4 procent van het BBP. Dit is ongekend. Zelfs na de Wiedervereinigung of tijdens de oliecrisissen van de jaren zeventig boekte Duitsland niet over zo’n lange periode zulke tekorten.

Komt nu het klagen over te hoge schulden? Nee, wat Merz en zijn minister van Financiën, Lars Klingbeil, doen was ‘alternativlos’. Duitsland snakt naar investeringen, en die staan nu klaar. Beter nog: het gevreesde substitutie-effect, waarbij miljarden uit het Sondervermögen bestaande investeringsplannen zouden vervangen, is uitgebleven. De nieuwe investeringen komen bóvenop de oude. Daarmee bedient de nieuwe regering de economie op zijn wenken. En dat levert op zijn beurt stabiliteit en vertrouwen op, precies wat bedrijven en buitenlandse investeerders nodig hebben na het chaotische, wispelturige beleid van de vorige regering. En zie, het wonder geschiedde. Het optimisme komt terug. Niet omdat er al daadwerkelijk iets verandert, maar omdat land en economie genoeg hebben van crisis. Merz is de eerste regendruppel op droge grond.

Maar Merz levert niet voor iedereen. Hij levert nog niet voor allen, die structurele hervormingen en minder overheidsdruk willen zien. In de begroting ontbreekt elk spoor van uitgavenreductie. Dat maakt de kans op nieuwe spanningen binnen de coalitie levensgroot. Erger nog: het Sondervermögen dreigt de Duitse variant van het Amerikaanse schuldenplafond te worden, een politiek rookgordijn om bezuinigingen te vermijden. Waar dat toe kan leiden, zien we momenteel aan de overkant van de Atlantische Oceaan.

Merz levert ook niet voor de aanhangers van eurobonds. Met tekorten van 5 procent en een staatsschuld die richting 80 procent van het bbp kruipt, is er simpelweg geen ruimte meer om garant te staan voor gezamenlijke Europese schulden. Sterker nog: het hele idee van eurobonds rustte op het bestaan van de Schwarze Null en het beeld van Duitsland als begrotingsanker van Europa. Maar Duitsland lijkt daar zelf geen enkele behoefte meer aan te hebben. Het land kiest nu voluit voor een "Germany First"-beleid.

Het conjunctuuroptimisme in Duitsland stijgt en de nieuwe regering speelt hierin een belangrijke rol. Een partiële Zeitenwende op begrotingsbeleid en het vermijden van grote blunders en politiek gekrakeel zijn op dit moment voldoende om land en economie weer een beetje hoop te geven. 

Deze column is met toestemming van de auteur overgenomen uit de Vlaamse krant De Tijd