CDU/CSU en SPD eens over miljardenkredieten

De CDU/CSU en de SPD, die over een nieuwe regering onderhandelen, willen dat alle uitgaven voor defensie boven 1 procent van het bruto binnenlands product worden vrijgesteld van de beperkingen die de schuldenrem oplegt. "Gezien de bedreigingen van onze vrijheid en de vrede op ons continent moet nu ook voor onze defensie gelden: whatever it takes", zei CDU-leider en beoogd kanselier Friedrich Merz dinsdagavond op een gezamenlijke persconferentie van de onderhandelaars van CDU/CSU en SPD. De sociaaldemcraten pleiten al langer voor een hervorming van deze Schuldenbremse, de christendemocraten waren daar tot nu toe geen voorstander van. 

Duitsland kan die extra uitgaven voor defensie alleen aan als de economie op korte termijn weer gaat groeien, aldus Merz. Daarom moet de Duitse infrastructuur worden verbeterd. De middelen die daarvoor nodig zijn, kunnen niet alleen uit de lopende overheidsbegrotingen komen. Daarom plannen CDU/CSU en SPD een Sondervermögen, een speciaal fonds, van 500 miljard euro voor de infrastructuur voor de komende tien jaar. Daarvan moet 100 miljard van de deelstaten komen. Het gaat daarbij om "investeringen in straten, bruggen, de spoorwegen, digitalisering, energienetwerken, scholen en crèches", aldus SPD-voorzitter Lars Klingbeil. "We maken eindelijk een einde aan de achterstand in investeringen in ons land."

Sondervermögen en Schuldenbremse

Zo'n Sondervermögen is een pot geld die buiten de normale begroting valt en waarmee speciale maatregelen kunnen worden gefinancierd. Als zo'n fonds in de grondwet wordt vastgelegd, kan het worden uitgezonderd van de schuldenrem. Dat is wat beide partijen van plan zijn te doen.

De Schuldenbremse werd in 2009 in de Duitse grondwet vastgelegd en bepaalt dat het begrotingstekort in één jaar niet meer dan 0,35 procent van het bruto binnenlands product (bbp) mag bedragen. Daarop zijn slechts beperkt uitzonderingen mogelijk. Duitsland heeft zichzelf met deze grondwettelijk vastgelegde begrotingsdiscipline strengere regels opgelegd dan de regels die voor Europa gelden. Al langer wordt in Duitsland gediscussieerd over een versoepeling van de Schuldenbremse, maar tot nu toe werd dat tegengehouden door onder meer de CDU/CSU. Dinsdag pleitte ook de Bundesbank, die doorgaans streng is als het gaat om financieel beleid, voor een aanpassing van de schuldenrem. 

Tweederde meerderheid

Beide maatregelen - het vrijstellen van de defensie-uitgaven van de beperkingen van de schuldenrem en het Sondervermögen voor de infrastructuur - kunnen alleen worden ingevoerd als tweederde van de Bondsdag daarmee instemt. In de nieuw gekozen Bondsdag is die meerderheid er niet. Maar de nieuw gekozen Bondsdag is nog niet geïnstalleerd, dat gebeurt eind maart. Daarom plannen de CDU/CSU en de SPD volgende week een stemming over deze maatregelen. In het parlement in zijn huidige samenstelling is er wel een tweederde meerderheid voor de plannen. Daarvoor moeten de Groenen er wel mee instemmen. Zij reageren vooralsnog terughoudend, maar zij zijn al veel langer voor een versoepeling van de schuldenrem. 

De CDU/CSU en de SPD willen later dit jaar in de nieuw gekozen Bondsdag een voorstel indienen om de schuldenrem als geheel te hervormen, aldus Klingbeil. Daarvoor wordt een speciale commissie van deskundigen ingesteld.

Dat de onderhandelende partijen het over deze maatregelen eens zijn geworden, is een belangrijke stap in de vorming van een nieuwe Duitse regering. Maar ze zijn er nog niet. Merz heeft eerder gezegd dat zijn nieuwe regering er met pasen moet zijn. Tot die tijd is Olaf Scholz (SPD) nog kanselier. Hij vertegenwoordigt Duitsland daarom donderdag op een speciale EU-top over de veiligheidssituatie in Europa. In deze overgangsfase naar een nieuwe regering heeft Scholz ter voorbereiding op de top vanmorgen in zijn Bundeskanzeleramt gesproken met Merz, SPD-voorzitters Klingbeil en Saskia Esken en CSU'er Alexander Dobrindt.