Ambtenarenstatus
Column

En dus proberen we maar rustig door te leven; Carnaval komt er aan, Bayern gaat de titel weer winnen, je zou bijna kunnen doen alsof er niet zoveel aan de hand is.

Maar voor de vriendin heeft de AfD-vraag een directer belang. Als hooggeplaatst medewerker van een overheidsinstelling staat ze voor de keuze om “Verbeamtet” te worden, een officiële ambtenaar van de Duitse staat. Waar een ambtenaar in Nederland met elk nieuw kabinet meer en meer tot een gewone medewerker wordt gemaakt, is een Beamte in Duitsland nog echt een begrip. Eenmaal benoemd heb je een scala aan zekerheden die de meeste andere werkende Duitsers niet hebben, ontslag is nagenoeg onmogelijk, jij en je gezin genieten een ruime zorgverzekering en het pensioen is aanzienlijk. In een land waar zelfs Volkswagen niet te veel zekerheden meer wil bieden is het Beamten-schap een soort buutvrij.

Maar met alle voordelen komen ook verplichtingen. Sommige zijn vooral curieus; kandidaten krijgen een gezondheidscheck voor hun aanstelling omdat de staat graag wil weten of hun nieuwe ambtenaren gezond hun pensioen gaan halen. Dat lijkt een formaliteit maar de testresultaten kunnen met Pruisische precisie worden nageleefd: zo werd onlangs een lerares in Potsdam 700 gram te zwaar voor het ambt bevonden.

Een nobeler voorwaarde is de plicht actief de vrije democratie en grondwet te beschermen. Anders dan in Nederland mag een ambtenaar in Duitsland sowieso niet staken en is er minder ruimte voor politiek engagement. Er is geen totaalverbod op bijvoorbeeld demonstreren maar er geldt het vermanend getitelde Mäßigungsgebot, het matigingsprincipe. Dat komt erop neer dat je als Beamte terughoudend moet zijn met het uitdragen van je politieke overtuiging, je positie niet mag misbruiken en geen ongrondwettelijke partijen mag ondersteunen. Dat laat in de praktijk ruimte voor interpretatie maar in de regel heeft het principe de beoogde remmende werking. Een beamte dient de staat, openlijke kritiek op het bestuur is dus niet gewenst.

Met de recente moorden in Aschaffenburg, waar een peutergroep door een uitgeprocedeerde asielzoeker werd aangevallen, is het immigratiedebat op voorspelbare wijze opgelaaid. De gruwelijke details brengen alle partijen ertoe een paar stappen naar rechts maken, het moet allemaal strenger en harder. De weerslag is zo heftig dat CDU/CSU-leider Friedrich Merz, ondanks luid protest, aankondigde dat hij zijn scherpere maatregelen desnoods met steun van de AfD zou doordrukken. En zo geschiedde, afgelopen week is een van Merz’ moties, om asielzoekers aan de grens te kunnen weigeren, met AfD-hulp door de Bondsdag gekomen. 

En daarmee is er nog voor de verkiezingen een enorme barst gekomen in de Duitse Brandmauer, de verzekering dat de AfD hoe dan ook zal worden buitengesloten. Alice Weidel, sowieso al in goede stemming door de peilingen en de plotse ruggensteun van ‘s werelds rijkste man, was meer dan tevreden dat “de AfD-motie” er doorgekomen was. Het nieuwe kabinet zal, ongeacht de coalitie, Weidels wensen meewegen.

Voor die vriendin deed dit de deur dicht; ze zal het met minder beroepszekerheid en vakantiedagen moeten doen. In ruil kon ze dit weekeinde in een van de vele anti-AfD-demonstraties meelopen. Maar voor haar collega’s die haar zorgen delen maar wel ambtenaar zijn geworden, zijn het bijzonder spannende dagen. Als ze gevraagd worden om ongrondwettelijke hervormingen uit te voeren of dingen te doen die tegen internationale mensenrechten ingaan omdat Weidel het wil, wat is dan precies hun plicht? Hoe dienen zij zich actief voor de vrijheid en de grondwet in te zetten? Er lijkt voor sommigen onverwacht een rol in de horrorfilm weggelegd.