20 jaar Duitslandbeeld
Het Duitslandbeeld in Nederland 1993-2013

Duitsland is in Nederland geliefd als nooit tevoren. Het is niet alleen de meest favoriete vakantiebestemming, maar geldt ook als lichtend voorbeeld om de economische crisis te bezweren. De huidige fascinatie voor de Bondsrepubliek is opmerkelijk. Twintig jaar geleden keek Nederland vol achterdocht naar het herenigde buurland.

Terwijl Duitsland nog feest vierde over de val van de Muur en de aanstaande vereniging, voerden Engelse politici topoverleg over de te volgen koers ten aanzien van het land. "We moeten aardig zijn voor de Duitsers", was volgens de in het NRC gepubliceerde notulen de conclusie van het beraad.

Dat was in 1990 makkelijker gezegd dan gedaan, blijkt uit het vervolg: "Maar zelfs de optimisten voelden zich niet helemaal gelukkig. Niet vanwege het heden of de onmiddellijke toekomst, maar vanwege datgene wat ons mogelijk te wachten staat en wat we nu nog niet kunnen overzien."

Het machtige land dat na de Duitse vereniging in het midden van Europa herrees, joeg de omringende landen schrik aan. Er heerste in Europa rond 1990 een achterdocht ten aanzien van Duitsland die ook in Nederland te bespeuren was.

Dat wantrouwen kan deels misschien de vijandige houding van Nederlandse jongeren verklaren, zoals die naar voren kwam in de beruchte Clingendael-enquête van 1993. Argwaan ten opzichte van Duitsland bleek ook uit de briefkaartenactie 'Ik ben woedend' in datzelfde jaar, waarbij meer dan een miljoen Nederlanders hun woede uitten over rechtsextremistische aanslagen in Duitsland. De actie werd door de Bondsregering niet gewaardeerd en de Nederlands-Duitse relatie kwam tijdelijk op gespannen voet te staan.

Dat Duitsland nu als voorbeeld geldt en de achterdocht geheel is verdwenen, zegt veel over wat in de afgelopen twintig jaar is veranderd. Daarover gaat dit dossier. Via overzichten en interviews maakt het duidelijk hoe en waarom het Duitslandbeeld zich in Nederland sinds 1993 heeft ontwikkeld en wat dat over Nederland zelf zegt.