Commotie om herdenkingstrein
Nieuws

door de redactie

De Deutsche Bahn gaf technische en logistieke argumenten voor de weigering van de trein waarin Holocaustslachtoffers worden herdacht. De stoomlocomotief zou geluidsoverlast veroorzaken, de rookmelders moesten worden uitgeschakeld en onontkoombaar zouden er dagelijks dertig treinen vertraging oplopen, aldus een woordvoerder.

De kwestie dreef de Duitse gemoederen hoog op. Vanuit de Bondsdag kwamen verontruste reacties. De blokkerende houding van de Deutsche Bahn werd verfoeid in de Duitse kranten.

“De leider van het staatsbedrijf veroorzaakt hiermee een ramp, niet enkel voor zijn eigen onderneming, maar voor de Bondsrepubliek in zijn geheel. Dommer kun je Vergangenheitspolitik niet bedrijven,” schreef Philipp Gessler van het linkse dagblad Die Tageszeitung.

De trein

In de trein worden de kinderslachtoffers van de deportaties door nazi-Duitsland herdacht. Met foto’s en filmmateriaal worden kinderen uit heel Europa geportretteerd die hun dood vonden in Duitse vernietigingskampen, erheen gebracht in rijkstreinen. De trein staat tot 22 april op verschillende stations in Berlijn. Hij rijdt al vanaf november door meerdere Duitse steden en zal op 8 mei – de dag waarop Duitsland capituleerde - Auschwitz bereiken.

De donkerrode ‘Zug der Erinnerung’ had volgens het plan van het burgerinitiatief zondag moeten arriveren op het prestigieuze Hauptbahnhof in Berlijn. Op last van de Deutsche Bahn moest het voertuig echter uitwijken naar het minder prestigieuze Ostbahnhof.

“Dat deze trein uitgerekend in Berlijn op een dood spoor wordt geschoven is niet acceptabel,” reageerde André Schmitz, staatssecretaris van Cultuur in Berlijn.

Deportatielogistiek

Volgens de website van de ‘Zug der Erinnerung’ ligt de nadruk van de tentoonstelling op de deportatie en alle logistiek die daarbij kwam kijken. “Van het Rijksministerie van Verkeer tot de SS, de logistieke plannen van de treinmaatschappij die het transport van de ten dode opgeschreven kinderen en jongeren naar de vernietigingskampen verzorgde. Meerdere van deze specialisten zette hun spoorcarrière na de oorlog voort,” zoals staat te lezen.

De foto’s van de kinderen zijn confronterend. In enkele wagons van de trein zijn nog lege plekken om gevuld te worden door geëngageerde burgers. De stichting roept het publiek op tot ‘Spurensuchen’.

Eigen initiatief

De directeur van Duitse spoorwegen, Hartmut Mehdorn, wil dat zijn bedrijf niet buigt voor de publieke aandacht. Naar zijn mening heeft het bedrijf genoeg gedaan om haar oorlogsverleden te verwerken.

Mehdorn verzette zich al eerder tegen het idee van een tentoonstelling over het naziverleden van de Reichsbahn op Duitse stations, omdat dit volgens hem meer in het museum thuis hoort. Na veel kritiek deed hij uiteindelijk water bij de wijn en organiseerde in samenwerking met de bekende nazi-jagers Serge en Beate Klarsfeld de expositie ‘Sonderzüge in den Tod’. De tentoonstelling vond in februari plaats op station Potsdamer Platz en zal dit jaar op verschillende Duitse stations te zien zijn.

Deutsche Bahn blijft stug

Dat de Deutsche Bahn 100 duizend euro eist van de stichting voor het gebruik van het spoor, wordt geïnterpreteerd als een trap na. Verkeersexperts in de Bondsdag hebben het staatsbedrijf opgeroepen door middel van giften het initiatief te ontlasten. Maar de raad van toezicht van de spoorwegmaatschappij is stug. Ze zijn wel bereid 100 duizend euro aan Joodse organisaties te spenderen, maar in geen geval aan de ‘Zug der Erinnerung’.

Mehdorn werd door Michael Szentei-Heise van de Joodse Gemeenschap Düsseldorf uitgemaakt voor een ‘innerlijke nazi’. De directeur diende een aanklacht in bij justitie.

Stille mars

De vereniging klaagde over de ‘respectloze houding’ van de Deutsche Bahn en protesteerde zondag in een stille mars van de Brandenburger Tor naar het Potsdamer Platz. Zeshonderd mensen liepen mee, waaronder Berlijns minister van Economische Zaken, Harald Wolf. Volgens hem heeft directeur Mehdorn “politiek en menselijk” gefaald.

Der Spiegel/ The BBC