Nederlandse stijl?
Duitsland, Nederland, voetbal, en een paar misverstanden

De Nederlandse voetbalkunst wordt hoog geacht, zeer hoog zelfs. Door Marcel Reif bijvoorbeeld. De bekendste Duitse voetbalcommentator publiceerde onlangs zijn memoires en gaf daarin hoog op van het Nederlandse voetbal, met name van Jacobus Prins. Reif werd in 1949 in Polen geboren, waarna hij met zijn Duits-joodse ouders naar Israël emigreerde en later naar Duitsland kwam. Daar groeide hij op in Kaiserslautern, een kleine stad in de Palts met een eigenaardige voetbaltraditie. Voetballen betekende er vooral werken. Des te meer mocht Reif de Nederlandse speler, die Bundesliga-club 1. FC Kaiserslautern in 1963 had gecontracteerd zo graag: Jacobus ‘Co’ Prins. “Voetbal scheen plotseling een stuk lichter, eleganter en fijnzinniger te zijn”, schrijft Reif.

Sindsdien is het Nederlandse voetbal in de ogen van de Duitsers licht, fijnzinnig en elegant gebleven. Alleen krijgen ze het helaas maar zelden te zien, dit elegante voetbal. Op de één of andere manier houdt het zich verstopt, het komt in ieder geval praktisch nooit de grens over. Technische spelers uit Nederland als Prins zijn in de Bundesliga eerder uitzondering dan regel. De Italianen mochten Marco van Basten en Ruud Gullit bewonderen, de Engelsen kunnen zich vergapen aan Arjen Robben en Ruud van Nistelrooij. En de Duitse toeschouwers? Die krijgen Jan Wouters, Nico-Jan Hoogma of Erik Meijer te zien. Allemaal werkers op het veld, in ieder geval geen kunstenaars met de bal.

Kousen

Met de trainers is het precies zo gesteld. Het lijkt wel alsof voor die positie twee soorten Nederlanders bestaan: de voetbalidealisten en de voetbalrealisten. Naar Duitsland komen jammer genoeg meestal alleen de laatsten. Huub Stevens was bijvoorbeeld bij Schalke erg succesvol. Zo won hij er de UEFA-beker. Zijn voetbalfilosofie was echter eenvoudig en vreugdeloos: “We moeten de nul houden!”

Ook beide nieuwe Bundesliga-trainers Bert van Marwijk en Dick Advocaat zweren bij de defensie. “Het belangrijkste aan voetbal is de uitslag”, maakte Advocaat eens duidelijk. Zulke uitspraken zijn maar moeilijk te verenigen met het Duitse beeld van het Nederlandse offensieve voetbal. Vandaar dat de Süddeutsche Zeitung over Advocaats voetbalfilosofie schreef, dat die is “als seks met je kousen aan”.

Maar niettemin seks, zal menigeen in Mönchengladbach hebben gedacht. Want de contractering van Advocaat was een verrassing. De ‘kleine Generaal’ mag een beetje eigenzinnig zijn, maar hij is een grote trainer. Aan de andere kant: is Borussia Mönchengladbach niet de club, die met zijn offensieve voetbal in de jaren zeventig het dichtst in de buurt kwam van het offensieve Nederlandse spelbegrip? Uitgerekend de realist Advocaat moet deze voetbalclub terugvoeren naar de oude glorie. Een merkwaardig uitgangspunt voor wat een groot succesverhaal moet worden.

De huidige stand van zaken ziet er in elk geval droevig uit. Begin december zat Advocaat in de donkere persruimte in de buik van het Berlijnse Olympische Stadion en klaagde: “Dit heb ik als trainer nog niet eerder meegemaakt.” Zijn team had zojuist met 0-6 van Hertha BSC verloren en Advocaat leek het vertrouwen in zijn elftal zo’n beetje te hebben opgegeven. Daarom kondigde hij ook versterkingen aan na de winterstop.

Roestbak

Misschien is het ook een teken dat het gewoon niet goed samengaat. Diep in zijn hart zal menig Nederlandse trainer wanhopig worden van de tactische kwaliteiten van een doorsnee Bundesliga-speler. “Ik zeg hem steeds weer dat hij geen lange ballen moet spelen”, klaagde trainer van Borussia Dortmund Bert van Marwijk over zijn verdediger Amed Madouni. Hij liet er berustend op volgen: “Hij doet het telkens weer.”

Helaas verliest ook Borussia telkens weer. Niet vanwege trainer Van Marwijk, maar omdat de vereniging in een diepe crisis zit. In het spel met het geld van de beurs heeft de club de afgelopen jaren de bal verspeeld. De schulden van de club worden geschat op circa 130 miljoen euro. Van Marwijk kon daarvan niks weten, toen hij afgelopen zomer zijn contract tekende. Daarom sprak de Frankfurter Allgemeine Zeitung onlangs zijn medelijden met hem uit: “Het is alsof een handelaar in tweedehands auto’s hem een gammele auto heeft verkocht.”

De roestbak Borussia Dortmund hobbelt door de Bundesliga en Van Marwijk heeft meer dan het gebrekkige voetbal van zijn spelers om zich aan te ergeren. Florian Homm, Neckermann-erfgenaam en nieuwe grootaandeelhouder van de Borussia Voetbal NV, eiste zijn aftreden. Hij zou een man willen als Arminia Bielefelds coach Uwe Rapolder.

Rapolder is op de helft van het Bundesliga-seizoen een van de sterren van het trainersgilde. Net als Jürgen Klopp van promovendus Mainz 05 en Ralf Rangnick, die op de zevende speeldag de training bij Schalke overnam en de club van de degradatiezone naar de tweede plek leidde – qua punten gelijk aan koploper Bayern München. Klopp, Rangnick en Rapolder horen bij een nieuwe golf Duitse trainers. Tactisch goed onderlegd met zowel binnen als buiten het veld vooruitstrevende ideeën - onder meer mentale coaches.

Dat klinkt qua stijl zeer Nederlands. Het zijn overigens allemaal Zwaben, net zoals bondstrainer Jürgen Klinsmann en zijn co-trainer Joachim Löw, die momenteel met veel succes het spel en de stijl van het Duitse nationale elftal hervormen. De Zwaben zijn Duitslands nieuwe 'voetbal-Nederlanders'. Ze hebben allemaal geleerd van de buren, namelijk de idealistische les, dat succesvol spel ook mooi kan zijn.

Peter Riesbeck schrijft voor de Berliner Zeitung. Afkomstig uit de Palts, lijdt hij mee met 1. FC Kaiserslautern