Vorsicht, Friedman!
Hoe zal de affaire-Friedman zich ontwikkelen?

De methode van de haaranalyse roept de herinnering op aan Christoph Daum, de voormalige trainer van de Duitse voetbalclub Bayer Leverkusen, die in oktober 2000 zijn baan kwijtraakte nadat een haaranalyse had aangetoond dat hij cocaïne had gebruikt. Ook nadat hij het haar voor het onderzoek had afgestaan, bleef Daum volhouden onschuldig te zijn hoewel hij natuurlijk wist dat het onomstotelijke bewijs van zijn drugsgebruik zou gaan worden geleverd. Wellicht dat Friedman van deze pijnlijke geschiedenis heeft geleerd; feit is in elk geval dat hij de recente aantijgingen niet heeft ontkend. Een veeg teken.

Friedmans aanzien

Ondertussen is Friedman er alles aan gelegen een rechtszaak te voorkomen. Een veroordeling zou per slot van rekening het einde betekenen van de geloofwaardigheid van een tv-presentator die 'oprechtheid' tot sleutelbegrip van zijn shows heeft verheven. Ook zijn positie als vice-voorzitter van de CJR zou onder toenemende druk komen te staan, om nog maar te zwijgen van zijn aanzien als o ironie advocaat. De televisieshows van Friedman, 'Vorsicht, Friedman!' (Hessen Fernsehen), en 'Friedman' (ARD) zijn op verzoek van de presentator zelf opgeschort. De voorzitter van de CJR, Paul Spiegel, verklaarde vorige week weliswaar dat eventueel cocaïnegebruik van Friedman "niet de geringste samenhang" heeft met diens werkzaamheden voor de CJR, maar de vraag is of Spiegel de druk van de publieke opinie kan weerstaan, mocht het tot een rechtszaak tegen zijn collega-bestuurslid komen. Maar zelfs als het niet tot een rechtszaak komt, valt nog maar te bezien of Friedman een toekomst heeft als bekende Duitser. De publiciteit van de afgelopen week heeft zijn naam bepaald geen goed gedaan. Of, zoals de Tagesspiegel nuchter constateerde: "Een verdenking van drugsgebruik, inclusief haaranalyse, tegen iemand die graag en frequent scherpzinnig naar de moraal verwijst dat alleen zou genoeg kunnen zijn, om hem en zijn argumentatie in retorperspectief en in de toekomst ter discussie te stellen".

Een nieuw antisemitismedebat?

De vraag of het tot een rechtszaak komt, is niet alleen van belang voor Michel Friedmans toekomst als bekende Duitser. Het is tevens van belang voor het publieke debat in Duitsland. De affaire-Friedman heeft namelijk de potentie om uit te groeien tot een heus antisemitismedebat, zoals Duitsland dat de laatste jaren vaker heeft meegemaakt denk bijvoorbeeld aan de discussie over Martin Walsers roman Tod eines Kritikers, of aan de onlangs overleden FDP-politicus Jürgen W. Möllemann, die vorig jaar werd verweten tot antisemitisme aan te zetten door onder andere Michel Friedman aan te vallen. De voorzitter van de Joodse Gemeente in Frankfurt, Salomon Korn, deed vorige week een poging om een eventuele gerechtelijke uitspraak in morele gijzeling te nemen, door te verklaren dat een rechtszaak tegen Friedman een "lakmoestest" zou zijn voor de Duits-joodse "normaliteit". Blijkbaar is Korn van mening dat een uitspraak van de rechter langs de 'antisemitische meetlat' kan worden gelegd. Het commentaar van de Kieler Nachrichten op de rol die de joodse achtergrond van Friedman tijdens een eventueel proces zou spelen, spreekt ook boekdelen. "Dat hij jood is, mag tot bijzondere consideratie noch tot bijzondere hardheid leiden". Het feit dat een krant het noodzakelijk acht een dergelijke vanzelfsprekendheid te benadrukken, laat net als de reactie van Korn - zien dat een proces tegen Michel Friedman onherroepelijk verbonden zal worden met de vraag naar de rol die antisemitisme speelt in de Bondsrepubliek. Daarmee lijkt een nieuw antisemitismedebat in de maak.

Mark Schenkel is student Geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en schrijft regelmatig artikelen voor het Duitslandweb. Momenteel studeert hij aan deHumboldt Universitätin Berlijn.

Der Spiegel
TV-Moderator erhält Rückendeckung

Die süddeutsche Zeitung
Der Fall Friedman
Die Schadenfreude geht schon in Ordnung