Timmermans en Weber behendig in debat

De Wahlarena - afgekeken van de Amerikaanse town hall meetings - is inmiddels een beproefd Duits tv-format bij verkiezingen: politici staan midden in een zaal vol mondige kiezers die hen vragen stellen en moeten daar kort en krachtig op antwoorden. Je kunt je daar nog zo goed op voorbereiden, je moet het op dat moment wel zien waar te maken. In 2013 stond ineens een stotterende Merkel in de Wahlarena toen een man haar vroeg waarom hij en zijn vriend geen kinderen mochten adopteren. Natuurlijk had Merkel zo’n vraag verwacht - het bleek alleen een stuk lastiger een partijstandpunt live op tv aan een betroffen kiezer uit te leggen dan in een debat met andere politici of in een interview met journalisten.

Weber (46) en Timmermans (58), hoe verschillend ze ook zijn, blijken allebei goed uit de voeten te kunnen met het format. Timmermans - wiens perfecte Duits soms beter te volgen is dan Webers Beierse accent - laat zich graag door zijn eigen passie meeslepen. “We móéten nu handelen!” “Over vijf jaar zijn we te láát!” Daarnaast komt Webers rustige, zakelijke pragmatisme prettig over.

Bossen, vrouwenrechten en belastingparadijzen

Dat zij het debat voeren, is omdat ze de belangrijkste kandidaten voor het voorzitterschap van de Europese Commissie zijn. Weber, europarlementariër sinds 2004, vertegenwoordigt de EVP, de christen-democratische fractie in het Europees Parlement (EP). Timmermans, nu nog vice-voorzitter van de Europese Commissie, is de kandidaat van de sociaal-democratische S&P.

Hoewel Timmermans in toon domineert, is het Weber die de meeste tijd neemt voor zijn antwoorden. Onderdeel van de Wahlarena is dat de Duitse presentatoren acribisch bijhouden hoeveel minuten en seconden de politici spreken en die tijden regelmatig tonen en evalueren (“meneer Timmermans houdt zich duidelijk beter aan de regels”). Dat kost onnodig veel tijd.   

Maar de strenge regels - Weber en Timmermans hebben per vraag 45 seconden om te antwoorden - leiden er wel toe dat er veel onderwerpen aan bod komen. Klimaatbeleid en migratie natuurlijk, de thema’s die Duitse kiezers volgens een recente Europese peiling het belangrijkst vinden. Maar er zijn ook vragen over de toestand van de bossen, de vliegtaks, het landbouwbeleid, belastingparadijzen, vrouwenrechten, de invloed van lobbyisten op het EP, regels die het vrij reizen van werknemers bemoeilijken, de bedreigde rechtsstaat in Polen en Hongarije en de terugkeer van IS-strijders.

Marshallplan voor Afrika

Volgens de presentatoren vormen de vragenstellers een doorsnee van de Duitse bevolking, maar veel eurosceptici lijken er niet in de zaal aanwezig. Kritisch zijn ze wel: “U formuleert nu een doel, maar welke maatregelen gaat u nemen?”

Eén keer, aan het begin van het debat, vliegen de Nederlander en de Duitser even uit de bocht. Timmermans spreekt zich uit voor een CO2-belasting op Europees niveau, Weber is daar tegen vanwege de nadelen voor de werkgelegenheid. Hij pleit voor meer innovatie. Ze raken in een verhit debat, lijken het publiek te zijn vergeten en zijn niet meer te verstaan. Een van de presentatoren moet “stop!” roepen om ze weer bij de les te krijgen. Daarna delen ze alleen nog tikjes aan elkaar uit: “De EVP'ers zijn dino’s bij klimaatvragen”, “De sociaaldemocraten in het EP hebben steeds weer tegen de versterking van Frontex gestemd”.

Bij het thema migratiebeleid legt Weber de nadruk op het versterken Frontex, het EU-agentschap dat de Europese buitengrenzen beschermt. Timmermans toont zich geëmotioneerd als hij zegt dat er nu echt “een verzoening tussen Afrika en Europa” nodig is. Hij pleit voor een Marshallplan voor Afrika. Zo bied je mensen meer perspectief en hoeven ze niet te vluchten, zegt hij. Daar is Weber ook voor, maar hij wil dat met handelsbeleid bereiken, “landen die zich positief ontwikkelen een speciaal partnerschap voor de Europese markt aanbieden”. Dat is niet voldoende, benadrukt Timmermans, weer gepassioneerd. ”We moeten ook helpen de samenleving, het onderwijs en de rechtsstaat daar te ontwikkelen!”

Genuanceerd

Timmermans is voorstander van een sociale unie, van Europese sociale verzekeringssystemen, Weber is daar strikt tegen. Ze zijn het ook over veel eens: ze willen allebei meer vrouwen in de Europese Commissie, meer macht voor het EP, zodat het ook wetten kan indienen, en ze spreken de kiezers erop aan dat ze meer engagement moeten tonen tegen rechts-radicalisme, nationalisme en racisme.

Als na anderhalf uur het debat voorbij is, zwaaien nog steeds veel mensen in de Wahlarena met hun hand omdat ze een vraag willen stellen. Waar de laatste maanden nog al eens wordt benadrukt dat de Europese verkiezingen een strijd zijn tussen pro- en anti-Europeanen, lijken Weber en Timmermans het tegendeel te bewijzen. Anderhalf uur lang spreken ze intensief en genuanceerd over Europese thema’s die hen na aan het hart liggen en laten ze zien waarover zij, pro-Europese vertegenwoordigers van twee middenpartijen, het wel en niet eens zijn - en dat er meer te kiezen is dan tussen voor of tegen populisme.