Achtergrond

De Tweede Wereldoorlog eindigde in mei precies 75 jaar geleden. In Nederland wordt dit jubileum groots gevierd met herdenkingen, tentoonstellingen en speciale projecten. In Duitsland ligt herdenken van de capitulatie in 1945 gevoeliger. Hoe staat Duitsland stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog? (Update 31 maart: vanwege de corona-pandemie gaan veel initiatieven in het kader van 75 jaar 'Kriegsende' niet door. In het artikel is per activiteit aangegeven wat tot nu toe is afgelast.)

Het is geen voordehandliggende vriendschap, die van een Holocaust-overlevende en een kleinkind van een kampcommandant. Maar Eva Weyl (84) en Anke Winter (54) bewijzen dat het kan. Samen spreken ze op scholen in Duitsland met een duidelijke boodschap: “Jullie hebben de verantwoordelijkheid de toekomst beter te maken.”

De Duitse euthanasieparagraaf 217 is in strijd met de grondwet. Dat heeft het Constitutioneel Hof woensdag bepaald. De hoogste Duitse rechtbank heeft de paragraaf nietig verklaard. De rechters bogen zich daarover omdat artsen, ernstig zieke patiënten en euthanasieverenigingen ertegen hadden geklaagd.

Weer een rechts-extremistische aanslag in Duitsland, de derde in korte tijd. "Racisme is een gif, haat is een gif, en dit gif bestaat in onze maatschappij", zei bondskanselier Merkel in reactie op de aanslag in het Duitse Hanau. Daarmee maakte ze duidelijk dat ze de aanslag niet als een incident ziet, maar als een groot maatschappelijk probleem. Wat is er aan de hand met rechts-extremisme in Duitsland?

Bezorgd kijken veel Duitsers naar de radicalisering van de AfD. Der Flügel, de extreemrechtse partijvleugel, wint steeds meer aan invloed. De rechts-nationalistische AfD is inmiddels in alle Oost-Duitse deelstaten de tweede partij en de verkiezingen in Thüringen hebben laten zien dat de andere partijen moeilijk meer om de Alternative für Deutschland heen kunnen. 

Welke koers gaat de CDU varen? De crisis in Thüringen heeft aangetoond hoe verdeeld de partij is. En nu Merkels gedoodverfde opvolger Annegret Kramp-Karrenbauer de handdoek in de ring gooit, wordt volop gespeculeerd over wie de partij - en als het aan de CDU ligt ook het land - moet gaan leiden. Zie update 21 februari onderaan dit artikel 

Dat FDP'er Thomas Kemmerich in Thüringen zich tot minister-president liet kiezen met steun van de rechts-nationalistische AfD, heeft tot grote beroering geleid in Duitsland. Kanselier Merkel noemde het onvergeeflijk. Inmiddels heeft Kemmerich aangekondigd zijn ambt als minister-president neer te leggen en wil de FDP in Thüringen het parlement ontbinden om nieuwe verkiezingen mogelijk te maken.

Het gaat nu echt gebeuren: op 31 januari stapt het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de Europese Unie. Voorlopig verandert er niet veel: de toekomstige relatie tussen het VK en de EU moet nog worden vormgegeven. Maar Duitse bedrijven en universiteiten vrezen de gevolgen na 2020.

De Duitse oud-president Gauck heeft woensdag in Amsterdam de 17e Nooit Meer Auschwitz-lezing gehouden. Hij waarschuwde onder meer voor het toenemende antisemitisme, sprak over de verwerking van het naziverleden in Duitsland en over het gevaar van totalitaire regimes.

Nu op de Libië-conferentie in Berlijn een wapenembargo is afgesproken, is de vraag in hoeverre Duitsland meedoet aan de controles waarmee de afspraken in stand moeten worden gehouden.