Achtergrond

Is de SPD-lijsttrekker Schulz die we in de campagne zien dezelfde als de man die 20 jaar europarlementariër in Brussel was? En wat kunnen we de komende jaren van Merkel verwachten? Duitslandweb sprak met politiek filosoof Luuk van Middelaar, die Schulz kent uit de tijd dat ze beiden in Brussel werkten.

Angela Merkel kan een marktplein vol mensen niet goed meenemen in haar verhaal. Toch is haar campagnebijeenkomst veel indrukwekkender dan die van SPD-lijsttrekker Martin Schulz, zegt Hanco Jürgens, wetenschappelijk medewerker van het Duitsland Instituut. Hij was op 30 augustus bij Schulz in Unna (Noordrijn-Westfalen) en op 13 september bij Merkel in Lingen (Nedersaksen).

De Duitse verkiezingen lijken saai: de degelijke Merkel gaat winnen en de verkiezingsstrijd is niet erg spannend. Maar de comeback van de FDP in de Bondsdag en de AfD die nieuw in het parlement komt, veranderen het Duitse politieke landschap de komende jaren. Ook heeft dat invloed op de coalitievorming.

Jamaika, Biene Maja of Schwampel: Duitsers geven graag opmerkelijke namen aan hun regeringscoalities. Een aantal van die coalities is redelijk nieuw, ze regeren sinds enkele jaren in de deelstaten. Daar zijn steeds vaker meer dan twee partijen nodig om een meerderheidsregering te vormen. De kans is aanwezig dat Duitsland zelf ook zo’n coalitie krijgt na de Bondsdagverkiezingen op 24 september.

“Duitsland is een welvarend land. Dat betekent niet dat alle Duitsers welvarend zijn”, zei SPD-lijsttrekker Schulz tijdens het tv-debat met kanselier Merkel op 3 september. Met deze open deur sneed hij een belangrijk thema aan, waar ook Duitse media veel aandacht voor vragen: de ongelijkheid. Toch speelde dit onderwerp, net als de problemen met de infrastructuur en de digitalisering, in de verkiezingscampagne de afgelopen maanden nauwelijks een rol.

Peilingen kunnen de verkiezingsuitslag beïnvloeden. Daarom spraken de Duitse publieke omroepen ARD en ZDF ooit af tien dagen voor een verkiezing geen peilingen meer te publiceren. Commerciële zenders doen dat wel en de ZDF houdt zich sinds 2013 ook niet meer aan dit gentlemen’s agreement.

Een beetje duel, maar vooral duet, is de teneur na het enige tv-debat tussen Merkel en Schulz. Hoewel Schulz Merkel verschillende keren aanviel, waren de lijsttrekkers van de twee regeringspartijen het ook vaak eens. Merkel werd in alle peilingen na afloop als duidelijke winnaar aangewezen. De verliezers waren de zwevende kiezers: die weten ook na het duel niet op wie ze moeten stemmen.

Kanselier Merkel en haar uitdager Schulz gaan slechts één keer live op tv met elkaar in debat. Maar er is de komende weken nog veel meer Bundestagswahl op tv te zien. Een selectie.

Als Berlijn en niet Brussel de eigenlijke hoofdstad van Europa is en Angela Merkel de feitelijk leider, dan is het eigenlijk niet eerlijk dat alleen de Duitsers op 24 september naar de stembus mogen. De Duitse politiek heeft grote invloed op het beleid in andere landen. Verdienen Europese burgers daarmee geen invloed op de Duitse politiek? Leven we in een Duits Europa?

Dat Merkel de verkiezingen in september wint, daaraan twijfelt bijna niemand meer. Hoe is haar succes te verklaren? En wat kunnen we de komende jaren van haar verwachten? In de komende weken spreekt Duitslandweb met verschillende deskundigen over belangrijke verkiezingsthema’s. Deze week: Merkel-biograaf Ralph Bollmann.