Artikelen

Hans Modrow was na de val van de Muur de laatste communistische premier van de DDR. Onlangs liep hij woest weg uit een vergadering van de PDS, waarvan hij erelid is. De Partij van het Democratisch Socialisme, die uit de SED is voortgekomen, had de bouw van de Muur, precies veertig jaar geleden, officieel veroordeeld. Modrow stáát voor de Muur.

Het is 7 oktober 1999, de dag dat de DDR vijftig jaar zou hebben bestaan. In Erfurt, de hoofdstad van de Duitse deelstaat Thüringen, gaat de film ‘Sonnenallee’ van de Oost-Duitsers Leander Haußmann (regie) en Thomas Brussig (scenario) in première. Brussigs boek naar de film is in het Nederlands verschenen onder de titel ‘Het mooiste meisje van Berlijn’.

“Toeristen komen hier in de Neustadt amper. Die zijn gemiddeld 68 jaar en blijven hangen in de wederopgebouwde Altstadt aan de andere kant van de Elbe. Maar zonder de Neustadt zou Dresden geen stad zijn.” Erik Tischer, de dertigjarige uitbater van het Jazz Cafe aan de Louisenstraße, krijgt luide bijval van de resterende gasten op dit middernachtelijk uur. “Dit is de enige wijk van Dresden waar te leven valt.” “Waar überhaupt leven is.” “Cultuur? Waar? In die dode gebouwen drüben, waarin ze zoveel geld stoppen?” “Cultuur is iets wat hier en nu gebeurt.”

In zijn befaamde Wende-roman ‘Simpele story’s – Een roman uit de Oost-Duitse provincie’ schildert Ingo Schulze hoe gedesoriënteerd de DDR-burger tussen 1990 en 1997 rondliep. En hoe hij zich met veel vallen en opstaan opnieuw leerde oriënteren.

Een groep volwassen bleekneuzen uit de industrieel zwaar vervuilde regio Bitterfeld-Wolfen bij Dessau heeft een driedaags reisje Amsterdam geboekt. Dankzij de Nederlandse reispenose komen ze niet veel verder dan een nieuwe kaasboerderij in een weiland, een korte rondvaart door de hoofdstad en hun hotel in een buitenwijk van Rotterdam. Hoe staat het anno 1992 met het incasseringsvermogen van de Ossi?

In 1990 maakten de Oost-Berlijners Klaus en Rita Hoffmann deel uit van een experiment zonder weerga. Toen de DDR werd opgeheven, waren beiden hun banen kwijt. Als Klaus Hoffmann toen had geweten dat hij, een vooraanstaand academicus, nog met stofzuigers langs de West-Duitse deuren zou gaan, zou hij ongetwijfeld hard hebben gelachen. Hoe verging het ze in 2000?

De manier waarop Nederland omgaat met zijn minderheden kan de voorfase zijn van discriminatie en geweld. Dat zei schrijver Geert Mak maandag in de Aula van de Universiteit van Amsterdam, waar hij samen met voormalig Bondsdagpresident Rita Süssmuth de Von der Gablentz Prijs in ontvangst nam. “Nederland zou nog wel eens wat meer zelfonderzoek kunnen gebruiken.”

West-Duitse studenten kiezen zelden voor een studie in Oost-Duitsland. Liever nog gaan ze naar Nederland of Oostenrijk. En dat terwijl ze in de voormalige DDR geen collegegeld hoeven te betalen. Dat blijkt uit een studie van het Centrum für Hochschulentwicklung (CHE).

Karlheinz Schädlich was in alles een atypische Oost-Duitser. De hoogleraar Geschiedenis was een bohémien, een anglofiel met een voorliefde voor tweedjasjes, goede whisky en jazz. Maar hij was ook ‘IM Schäfer’, die de lotgevallen van zijn familie aan de Stasi doorspeelde. Zijn nicht Susanne Schädlich verwoordt in haar boek ‘Mijn oom, vriend en verrader’ haar tragische familiegeschiedenis. “Vergeven kan ik hem nooit.”

Het is even zoeken naar het Tränenpalast. Jarenlang sprong het frisblauwe gebouwtje naast station Friedrichstrasse direct in het oog. Ten tijde van de Muur deed het dienst als grensovergang van Oost- naar West-Berlijn; nu ligt het verstopt onder bouwplastic achter een reusachtig kantorencomplex in aanbouw.