De Staat van Duitsland 2023
Zeitenwende
Op 8 december 2021 werd Olaf Scholz tot Duitse bondskanselier gekozen. Precies twee jaar later, op 8 december 2023, maakten wij tijdens de themamiddag 'De Staat van Duitsland - Zeitenwende' de tussenbalans op. Voor het eerst in de geschiedenis regeert in Duitsland een stoplichtcoalitie, bestaande uit de sociaaldemocratische SPD, Die Grünen en de liberale FDP. Met de oorlog in Oekraïne kwam de regering voor ongekende uitdagingen te staan en luidde ze op verschillende fronten een nieuw tijdperk in. Ton Nijhuis, directeur van het DIA, belichtte in zijn inleiding deze Zeitenwende:
Na de inval van Rusland in Oekraïne heeft Duitsland een totale ommekeer in het buitenlandse en defensiebeleid uitgeroepen. Maar het land worstelt met deze nieuwe positie. Welke rol moet Duitsland op het internationale toneel spelen, met oog op de actuele conflicten in de wereld maar ook op de relatie met China? Hierover sprak redacteur Duitslandweb Marja Verburg met Ulrike Franke van het European Council on Foreign Relations:
Ook het thema migratie staat hoog op de agenda van de Duitse regering. Volgens migratie-expert Gerald Knaus moeten de EU-lidstaten deals sluiten met herkomstlanden over de terugname van afgewezen vluchtelingen en over reguliere arbeidsmigratie. Daarnaast pleit hij voor afspraken met derde landen over het doorvoeren van asielprocedures buiten de EU. Maar werkt dit ook? Hoe kunnen politici op een humane wijze met dit vraagstuk omgaan? Hanco Jürgens (DIA) vroeg het aan Gerald Knaus:
Toen de regering-Scholz aantrad had het klimaatbeleid de hoogste prioriteit – tot Rusland Oekraïne binnenviel en de Groenen-minister van Klimaat Robert Habeck plotseling een energiecrisis moest bolwerken. Daarnaast heerst er binnen de coalitie onenigheid over plannen zoals het Heizungsgesetz. Hoe kijkt Sarah-Lee Heinrich, tot voor kort voorzitter van de Grüne Jugend, naar het werk van de coalitie en haar partij Die Grünen? Mario Daniels (DIA) interviewde Heinrich over haar visie:
Afgelopen zomer was in Theaterhaus Jena het stuk 'Vom Dorf' (regie: Lizzy Timmers) te zien over het leven in een dorp in Thüringen en de verhoudingen tussen stad en land. Samen keken we naar een scène uit het stuk. Wiebke Pittlik (DIA) sprak vervolgens met acteur Leon Pfannenmüller en theatermaker Walter Bart over hun werk en ervaringen in Thüringen:
Ook in de laatste sessie stond Oost-Duitsland centraal. In een Zwiegespräch vertelden kunsthistoricus Susanne Altmann en hoogleraar Duitse literatuur Dirk Oschmann over het emotioneel geladen discours over het oosten en de problematische oost-west-relatie. In zijn bestseller 'Der Osten. Eine westdeutsche Erfindung' (2023) beschuldigt Oschmann West-Duitsland ervan het oosten te behandelen als een "afwijking van de norm". Kunsthistoricus Altmann pleit daarentegen voor meer zelfverantwoordelijkheid en veerkracht. Anna Seidl (UvA) modereerde het gesprek:
De foto's zijn gemaakt door Kim Krijnen.