Debat | Poetins oorlog en de Duitse ommezwaai

De omwenteling van het Duitse buitenlandbeleid kan niet minder dan revolutionair worden genoemd. Als reactie op de Russische agressie in Oekraïne, lanceerde bondskanselier Scholz de visie van Duitsland en zijn positie in de wereld. De eerder aangekondigde sancties, steun voor de SWIFT-maatregel en opschorting van Nord-Stream 2, waren verassend voor een Exportweltmeister, waar het succes afhangt van een open economie. Vooral omdat in de voorafgaande weken terughoudendheid vanuit de Duitse kant voor onenigheid zorgde in de NAVO en EU.

Maar het bleef niet bij economische maatregelen – er zou bovendien € 100 miljard extra geïnvesteerd worden in de Duitse defensie. Oekraïne kon daarnaast rekenen op Duitse wapens en de afhankelijkheid op Russisch gas zou worden verlaagd. Al deze maatregelen zijn een breuk met het verleden en zorgen misschien voor de totstandkoming van een ‘geopolitiek Duitsland’.

Velen buiten Duitsland zien dit als een nodige aanpassing van het buitenlandbeleid, dat gekenmerkt werd door het streven naar vrede, behoud van normen en regels en de noodzaak van diplomatie. Het heeft ervoor gezorgd dat sommigen Duitsland zagen als een free rider die achter zijn geschiedenis schuilde om zijn economische belangen te promoten. De Russische invasie van Oekraïne heeft veel van de uitgangspunten van het Duitse buitenlands beleid achterhaald.

Voor de Europese veiligheidssituatie kunnen de Duitse ontwikkelingen grote veranderingen teweeg brengen. De Duitse rol staat echter nog niet vast en zal door meer factoren bepaald worden. Dit roept veel vragen op. Is dit een tijdelijke reactie, net zoals in 2014? Of is dit een breuk met het verleden en een inleiding van een nieuw tijdperk? Welke gevolgen zal dit hebben voor de relaties in Europa? En wat zal er nog meer moeten gebeuren, wil Duitsland zijn plannen waarmaken?

Twee Duitslandkenners, Ton Nijhuis van het DIA en René Cuperus, o.m. verbonden aan Instituut Clingendael (Den Haag) geven hun visie op het thema en gaan in gesprek met elkaar over de belangrijkste vragen. Paul Brill, oud-journalist voor de Volkskant en het Parool, modereert het gesprek.

Aanmelden

I.s.m. de Atlantische Commissie