Van der Lubbe en de Rijksdagbrand
Debat

Marinus van der Lubbe en de Rijksdagbrand

Op 27 februari 1933 brandde in Berlijn de Rijksdag, het Duitse parlement. In het brandende gebouw werd de Leidse metselaar Marinus van der Lubbe gearresteerd, die beweerde dat hij de brand op zijn eentje had gesticht. In een geruchtmakend proces werd hij hiervoor ter dood veroordeeld en in januari 1934 onthoofd, 24 jaar oud.

De aanslag had enorme politieke gevolgen en vormde het startschot voor de vestiging van de nazidictatuur. Vergeleken daarmee was de communist Van der Lubbe maar een kleine en anonieme dader. Het leek niet te kloppen. Zo’n groot gebouw en toch maar één enkele brandstichter? Zaten de nazi’s er niet zelf achter? Was Van der Lubbe in een val gelopen? Diende hij als stroman? Waren er andere communisten bij betrokken? En hoe beschadigd was het gebouw in werkelijkheid?

Programma

19.00 - 19.30 uur:     zaal open
19.30 - 20.15 uur:     Kees Walle: De Leidse jaren van Marinus van der Lubbe
20.15 - 20.45 uur:     koffiepauze
20.45 - 21.30 uur:     Michael S. Cullen: The mystery of the Reichstag Fire - Did Marinus van der Lubbe act alone?
21.30 - 22.00 uur:     discussie o.l.v. Hans Blom
NB: De lezing door Michael Cullen vindt in het Engels plaats

Toelichting op de lezingen:

 Kees Walle: De Leidse jaren van Marinus van der Lubbe
Veel Leidenaars kenden Marinus al van vóór de Rijksdagbrand als een bekend straatagitator. Hij trok de aandacht door zijn optreden als werklozenactivist, waarbij hij demonstraties aanvoerde of uit protest de ruiten ingooide bij de Sociale Dienst. Ook speelde hij een belangrijke rol in de communistische jeugdbeweging van Leiden. Kees Walle geeft een levendig beeld van de doodgewone arbeidersjongen achter de legende.
Kees Walle is amateurhistoricus. Van zijn hand verscheen o.a. 'Tussen Leiden en Leipzig: het korte leven van Marinus van der Lubbe (1909-1934)'. ISBN 9076788030.

Michael S. Cullen: The mystery of the Reichstag Fire - Did Marinus van der Lubbe act alone?
De Rijksdagbrand is omgeven door complottheorieën en controverses, die tot op heden nasmeulen. Hoewel de meeste kenners intussen de zogenaamde Alleintäter-These verdedigen, voeden de vele ongerijmdheden nog steeds de gedachte dat er misschien meer aan de hand was. De zoektocht naar hard bewijs duurt voort, in Berlijn, in Luxemburg, in Stockholm, in Moskou. Cullen uit Berlijn bespreekt de laatste stand van onderzoek naar Van der Lubbes rol bij de Rijksdagbrand.
Michael S. Cullen is historicus en journalist. Hij geldt als groot kenner en pleitbezorger van het roemruchte Rijksdaggebouw in Berlijn. Cullens onderzoek richt zich op de geschiedenis, de architectuur en de symboliek van de Rijksdag. Hij was sinds de jaren zeventig nauw betrokken bij Christo’s kunstwerk ‘De verhulde Rijksdag’ (gerealiseerd in 1995). Cullen trad op als adviseur bij de renovatie van het omstreden Duitse parlementsgebouw na de Val van de Muur. Hij is auteur van handboeken en vele artikelen over de Rijksdag en andere Berlijnse monumenten.

Hans Blom
is voorzitter van de Historische Vereniging Oud Leiden en voormalig directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie.