Inge Jooris

In mei 2006 zwierf een bruine beer vanuit de Italiaanse provincie Trento naar het Beiers-Oostenrijkse grensgebied. Voor het eerst sinds meer dan 170 jaar werd er een beer in het wild waargenomen op Duits grondgebied. De beer, die de naam Bruno kreeg, trok graag op rooftocht waarbij hij huisdieren en boerderijdieren aanviel. Hij toonde daarbij een voorliefde voor schapen. De Beierse deelstaatregering bestempelde hem vanwege zijn plunderijen als een ‘probleembeer’. Hoewel er tegen geprotesteerd werd, gaf ze toch de toelating dat de beer afgeschoten zou worden. Enkele weken later werd hij neergeschoten door vier mannen. Bruno, die inmiddels internationale faam had verworven, werd getaxidermeerd en kan vandaag bezichtigd worden in het Museum voor Mens en Natuur te München.

De verkeerslichtregering met sociaaldemocraten, liberalen en groenen die op 8 december 2021 in Duitsland tot stand kwam, blinkt niet uit in vriendschap. Na een paar wittebroodsweken kwamen al snel de ergernissen tussen de liberalen en groenen naar boven. Kanselier Scholz van de sociaaldemocraten probeert zich meestal boven het gebekvecht te stellen. Toen in de herfst van 2022 de discussies over het al dan niet langer openhouden van de kerncentrales al te hoog begonnen op te lopen, moest hij wel zijn machtwoord bovenhalen.

Kent de Duitse democratie haar ‘Sternstunde’, een groots en betekenisvol moment dat de tijd in een andere plooi legt? De voorbije weken trokken meer dan een miljoen mensen, verspreid over het hele land, de straat op om te betogen tegen de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) en ter bescherming van de democratie.

In 2010 werd Wutbürger, de woedende burger, verkozen als woord van het jaar. Het woord werd bedacht door journalist Dirk Kurbjuweit die het essay ‘Der Wutbürger’ publiceerde in het tijdschrift Der Spiegel. Volgens hem is de Wutbürger iemand die zich verzet tegen verandering. "Het is een uiting van een sceptische middenklasse die wil behouden wat ze heeft en kent, ten koste van een goede toekomst voor het land." En ook: "Ze hebben genoeg van de ruziënde partijen, van beslissingen die ze niet begrijpen en die hen onvoldoende worden uitgelegd." De auteur waarschuwt: "Duitsland zal bevriezen als de boze burgers de overhand krijgen."

Prinzipienreiter, al wie uit principe principes naleeft, al wie van principes een stokpaardje maakt en daar dan vervolgens graag mee ronddraaft, dwars door alle obstakels en tegenspraak heen. Je kent ze wel, als je hen vraagt waarom ze niet van hun mening willen afwijken, antwoorden ze: ‘Het is nu eenmaal zo.’

Sneu moet het zijn. Na weken onderhandelen kom je als nieuwbakken minister-president van het grootste Bundesland Beieren naar buiten met een regeerakkoord van 85 pagina's, vijf hoofdstukken en 23 subhoofdstukken en wat onthoudt de buitenwereld? De Verfassungsviertelstunde. Per week moeten Beierse scholen een kwartiertje lestijd besteden aan een passage uit de grondwet of de Beierse wet of 15 minuten tijd vrijmaken om het te hebben over normen en waarden.

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz gebruikt graag grote woorden. Woorden die duiden op verandering, vooruitgang, en het mag al eens knallen. Op 27 februari 2022, enkele dagen na de Russische inval in Oekraïne, hield hij voor de Bondsdag zijn opmerkelijke Zeitenwende-toespraak. We beleefden een ‘tijdperkverandering’, aldus de kanselier en het land moest zich hiernaar schikken. Zijn regering van sociaaldemocraten, groenen en liberalen kondigde een fonds van 100 miljard euro aan om de Bundeswehr, het Duitse leger, te moderniseren.

"Met mij komt er een Brandmauer tegen de AfD," vertelde kandidaat-voorzitter Friedrich Merz in december 2021 aan het weekblad Der Spiegel, aan de vooravond van de voorzittersverkiezingen van de christendemocratische partij CDU. Door het woord ‘Brandmauer’ of ‘brandmuur’ te gebruiken, wilde hij een duidelijke grens trekken. Een brandmuur is stevig, heeft geen deuren, geen ramen, niets komt er doorheen.

In 2021 vormde een groep klimaatactivisten in Duitsland de actiegroep Letzte Generation − laatste generatie. De groep die voornamelijk uit jongeren bestaat, houdt Duitsland (en Oostenrijk) een confronterende spiegel voor. Nu onze aarde meerdere omslagpunten nadert, zien de activisten hun generatie als de laatste die een mondiale klimaatramp kan afwenden.

Net als in onze thuislanden, wordt ook in Duitsland de politiek geplaagd door elkaar snel opvolgende, grote en kleinere schandalen. Een nieuwe crisette staat op naam van buitenlandminister Annalena Baerbock: zij heeft een visagiste in dienst genomen en heeft daar het voorbije jaar iets minder dan 140.000 euro voor betaald, ….met belastinggeld. Het was de Bond van de Belastingbetaler die dit nieuws naar buiten bracht in haar bezuinigingstips voor de begroting. In totaal zouden in 2022 de ministers samen 1,5 miljoen euro hebben uitgegeven aan fotografen, kappers en visagisten. Is dat fout?