Kerstmarkt anno 2017: Glühwein en betonblokken

Bijna een jaar geleden reed islamist Anis Amri met een gekaapte vrachtwagen in op de bezoekers van een Berlijnse kerstmarkt. Bij de aanslag kwamen twaalf mensen om het leven en raakten meer dan zeventig bezoekers gewond. Dit jaar is de markt op de Breitscheidplatz weer gewoon open. Bij de opening op 27 november werd stilgestaan bij de slachtoffers en op 19 december blijft de kerstmarkt helemaal gesloten: dan is de aanslag precies een jaar geleden en wordt een monument onthuld voor de slachtoffers. 

Bij veel van de naar schatting meer dan 2000 kerstmarkten in heel Duitsland worden dit jaar extra veiligheidsmaatregelen genomen. Wie weleens een kerstmarkt bezocht heeft, weet hoe druk het er kan zijn. Schouder aan schouder drommen de bezoekers langs de houten stalletjes. Kerstmarkten zijn een belangrijke traditie voor Duitsers, en een christelijke bovendien, en daarom mogelijk een interessant doelwit voor terroristen.

Vorige week nog pakte de politie zes Syriërs op die verdacht werden van het beramen van aanslagen. Media meldden dat ze plannen hadden om een aanslag op de kerstmarkt in Essen te plegen. Hoewel de politie deze verdenking niet hard kon maken en de mannen kort daarop werden vrijgelaten, viel het nieuws midden in de voorbereidingen van de markt.

Zandzakken

Landelijke afspraken over veiligheidsmaatregelen zijn er niet, volgens omroep WDR. Iedere stad pakt het weer anders aan: in het Noord-Duitse Kiel worden grote zandzakken (zogenoemde BigBags) geplaatst om zware voertuigen bij een eventuele aanslag tegen te houden. In andere steden hebben staaldraad, watertanks, grote betonblokken of zware bloembakken hetzelfde doel.

Het nut van zulke zware obstakels staat ter discussie. Een experiment van testcentrum DEKRA liet zien dat een zware vrachtwagen met vijftig kilometer per uur een betonblok van vijfhonderd kilo vrij eenvoudig opzij kon schuiven. Bovendien kan het meegesleepte obstakel dan ook nog eens extra schade aanrichten. Münster gebruikt zware vrachtwagens en bussen om de toegang tot de markt af te zetten. Aken pakt het dit jaar anders aan en beveiligt haar kerstmarkt met stalen palen, die bij een evenement uit de grond geschoven kunnen worden. Het Deutscher Schaustellerverbund, dat zich inzet voor de belangen van de kraamhouders, roept steden op dit voorbeeld te volgen, meldt omroep RBB24.

Extra politie

Behalve op obstakels die moeten voorkomen dat voertuigen op mensen in kunnen rijden, zetten veel veiligheidsprotocollen in op extra manschappen. In Duisburg en Keulen nemen de kerstmarkten daarom veiligheidspersoneel in de arm.

Op dit moment discussiëren verschillende Duitse stadsbesturen met belangenverenigingen voor standhouders over de vraag wie voor de extra veiligheidskosten op gaat draaien. In Essen houden ze rekening met een kostenpost van 200.000 euro voor de betonblokken die de kerstmarkt voor aanslagen moeten beschermen. Wanneer de kraamhouders de kosten hiervoor zouden moeten opbrengen, zou 2017 weleens de laatste kerstmarkt in de stad kunnen worden, voorspelt de directeur van de Essen Marketing Gesellschaft in de regionale krant NRZ.

In Berlijn woedt dezelfde discussie: Standhouders roepen de stad op om duurzame veiligheidsvoorzieningen voor grote evenementen te bekostigen. Berlijn vindt kerstmarkten commerciële evenementen en legt de kosten voor de veiligheid bij de organisatoren. Ter compensatie zijn sommige kraamhouders gedwongen de prijzen van hun producten te verhogen, aldus de Berliner Morgenpost.