Duitsland viert negentig jaar Bauhaus
Nieuws
Achtergrond - 1 april 2009
(1 april 2009) Het is revolutionair, tijdloos en vooral functioneel design. In Weimar wordt woensdag een overzichtstentoonstelling geopend over Bauhaus, de kunstschool die op de dag af negentig jaar geleden werd opgericht. Het is de grootste expositie die ooit aan de Duitse architectuur- en designstroming is gewijd.
Voor de overzichtstentoonstelling werden meer dan twaalfhonderd Bauhauswerken geleend van onder andere het Berlijnse Bauhaus Archiv, Bauhaus Dessau en het Museum of Modern Art uit New York. De expositie is verspreid over de stedelijke musea te zien. De organisatoren benadrukken vooral de band tussen Weimar en Bauhaus.
Bauhaus werd op 1 april 1919 opgericht door de Duitse architect Walter Gropius, die twee regionale kunstscholen samenvoegde. Gropius’ instituut bestond maar veertien jaar, maar groeide uit tot fenomeen in de architectuur, beeldende kunst en design.
Esthetisch en functioneel
De docenten en studenten van Bauhaus ontwikkelden een totaalconcept voor toegepaste kunst. De producten moesten zowel esthetisch als functioneel zijn om zo de grens tussen het ambacht en de kunst te slechten. Het gamma reikte van architectonische ontwerpen, tot stoelen, deurklinkers, tapijten en bijzettafeltjes. Later kwamen typografie, fotografie en reclametechnieken daar nog bij. Ook de werken van schilders als Vassili Kandinsky en Paul Klee dragen bij aan de bekendheid van de academie.
In 1925 verhuisde de kunstacademie naar Dessau. Bauhaus gold als een ‘links’ en ‘internationalistisch’ bolwerk en moest uit Weimar vertrekken toen het politieke landschap in Thüringen verrechtste. Andere steden boden de academie onderdak aan. Volgens de overlevering heeft Dessau de kunstacademie met grote beloftes gelokt. Gropius kreeg van de socialistische burgemeester de kans “het gebouw van zijn dromen” te bouwen, voor een miljoen Reichsmark.
Gropius ging aan de slag en bouwde onder andere het nieuwe arbeidsbureau. Rekening houdend met de roerige jaren twintig ontwierp hij een gebouw in hoefijzervorm met veel in- en uitgangen. Werklozen konden elkaar binnen nauwelijks treffen en dat was precies de bedoeling. Het ontwerp was gericht op crowd control – een revolutie van het werkloze proletariaat zou hier geen schijn van kans hebben.
Bauhaus in Dessau
Ook in Dessau gaat het jubileum niet onopgemerkt voorbij. De Oost-Duitse stad heeft niet veel te bieden. Grauwe en vaak leegstaande flats uit de DDR-tijd bepalen grotendeels het beeld. Vorig jaar bleek uit onderzoek dat Dessau een van de minst leefbare Duitse steden is. Maar de stad beschikt wel over haar Bauhaus-erfenis. Met workshops, symposia, film, theater, dans en tentoonstellingen wordt de verjaardag van de kunstacademie gevierd, die de stad bekend maakte.
Ondanks de huidige lof werd Bauhaus ook uit Dessau verjaagd, toen de nazi’s in 1931 daar de gemeenteraadsverkiezingen wonnen. De kunstschool kwam in 1932 terecht in Berlijn, maar nog geen jaar later werd Bauhaus door het nationaal-socialistische regime opgeheven.
Toch hebben de nazi’s onbewust bijgedragen aan de faam van Bauhaus. Want in Weimar en Dessau staan nog steeds gebouwen in de Bauhaus-stijl overeind. In het Derde Rijk stonden deze vrijwel meteen op de slooplijst, maar de Tweede Wereldoorlog kwam er tussen. De ruim tachtig jaar oude gebouwen herbergen nu de tentoonstellingen en symposia over hun geestelijke vaders.
De festiviteiten rondom Bauhaus herinneren aan een instituut dat een cultstatus verwierf. Ontwerpen gebaseerd op Bauhaus-design zijn gemeengoed geworden. Een groot deel van de Ikea-catalogus kan gerust terug worden gevoerd op het pionierswerk van het Duitse instituut. Maar met kunst heeft deze massaproductie niets te maken.
Frankfurter Rundschau Online / faz.net / Welt.de
Zie ook:
Meer over Bauhaus
Tentoonstelling Bauhaus 2009
Bauhaus Dessau
Bauhaus Archiv Berlijn
Afbeelding:
Reacties
Geen reacties aanwezig