Berlijn viert negentig jaar Bauhaus
Nieuws

In de overzichtstentoonstelling worden zo'n duizend Bauhauswerken getoond, onder meer geleend van de Klassik Stiftung Weimar, Bauhaus Dessau en het Museum of Modern Art uit New York. De expositie is te zien in de Martin-Gropius Bau in Berlijn, het museum dat is ontworpen door de oudoom van Bauhaus-architect Walter Gropius. Uitgangspunt van de expositie is de ontwikkeling van Bauhaus. Behalve een uitgebreide presentatie van werken van de meesters en hun volgelingen, gaat de tentoonstelling ook in op de ontvangst van Bauhaus is binnen- en buitenland.   

Bauhaus werd op 1 april 1919 opgericht door de Duitse architect Walter Gropius, die twee regionale kunstscholen samenvoegde. Gropius’ instituut bestond maar veertien jaar, maar groeide uit tot fenomeen in de architectuur, beeldende kunst en design.

Esthetisch en functioneel

De docenten en studenten van Bauhaus ontwikkelden een totaalconcept voor toegepaste kunst. De producten moesten zowel esthetisch als functioneel zijn om zo de grens tussen het ambacht en de kunst te slechten. Het gamma reikte van architectonische ontwerpen, tot stoelen, deurklinkers, tapijten en bijzettafeltjes. Later kwamen typografie, fotografie en reclametechnieken daar nog bij. Ook de werken van schilders als Vassili Kandinsky en Paul Klee dragen bij aan de bekendheid van de academie.

In 1925 verhuisde de kunstacademie naar Dessau. Bauhaus gold als een ‘links’ en ‘internationalistisch’ bolwerk en moest uit Weimar vertrekken toen het politieke landschap in Thüringen verrechtste. Andere steden boden de academie onderdak aan. Volgens de overlevering heeft Dessau de kunstacademie met grote beloftes gelokt. Gropius kreeg van de socialistische burgemeester de kans “het gebouw van zijn dromen” te bouwen, voor een miljoen Reichsmark.

Gropius ging aan de slag en bouwde onder andere het nieuwe arbeidsbureau. Rekening houdend met de roerige jaren twintig ontwierp hij een gebouw in hoefijzervorm met veel in- en uitgangen. Werklozen konden elkaar binnen nauwelijks treffen en dat was precies de bedoeling. Het ontwerp was gericht op crowd control – een revolutie van het werkloze proletariaat zou hier geen schijn van kans hebben.

Tweede Wereldoorlog

Ondanks de huidige lof werd Bauhaus ook uit Dessau verjaagd, toen de nazi’s in 1931 daar de gemeenteraadsverkiezingen wonnen. De kunstschool kwam in 1932 terecht in Berlijn, maar nog geen jaar later werd Bauhaus door het nationaal-socialistische regime opgeheven.

Toch hebben de nazi’s ongewild bijgedragen aan de faam van Bauhaus. Want in Weimar en Dessau staan nog steeds gebouwen in de Bauhaus-stijl overeind. In het Derde Rijk stonden deze vrijwel meteen op de slooplijst, maar de Tweede Wereldoorlog kwam er tussen. De ruim tachtig jaar oude gebouwen herbergen nu de tentoonstellingen en symposia over hun geestelijke vaders.

Bauhaus in Weimar en Dessau

Ook in Weimar en Dessau is het Bauhaus-jubileum niet onopgemerkt voorbij gegaan. In Weimar was tot begin juli een grote overzichtstentoonstelling van Bauhaus te zien, verspreid over de verschillende stedelijke musea. Dessau vierde de verjaardag van de kunstacademie die de stad bekend maakte met workshops, symposia, film, theater, dans en tentoonstellingen. Gedeeltes van deze Oost-Duitse exposities zijn nu ook in de Martin-Gropius-Bau in Berlijn te zien.   

De festiviteiten rondom Bauhaus herinneren aan een instituut dat een cultstatus verwierf. Ontwerpen gebaseerd op Bauhaus-design zijn gemeengoed geworden. Een groot deel van de Ikea-catalogus kan gerust terug worden gevoerd op het pionierswerk van het Duitse instituut. Maar met kunst heeft deze Zweedse massaproductie niets te maken.

                                                 Frankfurter Rundschau Online / faz.net / Welt.de

Zie ook:

Meer over Bauhaus 
Tentoonstelling 'Modell Bauhaus' in Martin-Gropius-Bau
Bauhaus Dessau
Bauhaus Archiv Berlijn

Afbeelding:

Afrikaanse stoel van Marcel Breuer uit 1921: dpa/picture-alliance