Boeken

In het werk van Julia Schoch sluimert de DDR op de achtergrond, al gaat haar nieuwe boek vooral over de liefde. Karolien Berkvens sprak met Schoch over 'Het liefdespaar van de eeuw', dat in Duitsland zeer lovend werd ontvangen en nu ook in Nederland verschijnt.

Elk voorjaar komen duizenden boekenliefhebbers naar de Leipziger Buchmesse. Ook in de DDR was de beurs al een enorme publiekstrekker. Maar wat maakt haar zo bijzonder? Petra Schulze Göcking van het Duitsland Instituut bezocht de beurs en bracht indrukken en boekentips mee.

Dat de roman Die Geschwister van Brigitte Reimann zestig jaar na verschijnen nu alsnog in het Nederlands is vertaald, heeft alles te maken met een recente, spannende ontdekking.

We zijn bijna aan het einde van het gesprek, als ik Harrie Lemmens vraag wat nu een van de hardnekkigste misverstanden over de DDR is. Hij hoeft er niet lang over na te denken. “Dat alles altijd grauw was, dat niemand iets kon doen. Maar in de DDR werd ook geleefd. Er was ook kleur. Mensen amuseerden zich, er werd gefeest en gezopen. Ook in de DDR scheen de zon.”

Met het succes van de rechts-extremistische AfD nemen de zorgen over de democratie in Duitsland toe. Daarbij komt dat in Oost-Duitsland andere ideeën over democratie leven dan in West-Duitsland. Historicus Christina Morina schreef een boek over de Duitse democratie vanuit een gezamenlijk Oost- en West-Duits perspectief. Ze ziet veel overeenkomsten, maar laat ook zien hoe de verschillen in achtergrond, geschiedenis en politieke cultuur in het huidige Duitsland doorwerken. “Er heerst inmiddels wel een gevoel van crisis, maar er gebeurt nog steeds te weinig.”

Nora Burgard-Arp schetst in ‘Wir doch nicht’ een toekomstscenario voor Duitsland: extreemrechts regeert het land en iedereen die niet binnen het hokje ‘witte, Duitse heteroman’ past, wordt onderdrukt. Een dystopie die minder ver van de werkelijkheid afstaat dan het op het eerste gezicht lijkt. Paul Kerssemakers sprak de Hamburgse schrijfster over haar debuutroman.

In ‘Kairos’ vertelt Jenny Erpenbeck (1967) het liefdesverhaal van twee mensen in Oost-Berlijn tijdens de ondergang van de DDR. De Berlijnse schrijfster gaf vorige week een lezing in Utrecht en sprak na afloop met Duitslandweb.

In ‘Altijd weer opstaan’ vertelt de Duitse schrijfster Helga Schubert (1940) over haar leven en de Duitse geschiedenis. Ze ontving er in 2020 de Ingeborg Bachmann Preis voor, een van de meest prestigieuze literatuurprijzen in het Duitstalige gebied. Jerker Spits sprak met de schrijfster.

Hoe scherp kan het beeld zijn dat we van de samenleving, onze naaste familieleden of vrienden vormen? Iris Wolff beschrijft in haar onlangs in Nederlandse vertaling verschenen roman 'De onscherpte van de wereld' het verhaal van een familie tussen de Roemeense streek de Banaat en Duitsland, uit het perspectief van zeven personages. Het hoofdpersonage Samuel komt zelf niet aan het woord. De lezer maakt zich gaandeweg een voorstelling van de domineeszoon, die het communistische regime zal ontvluchten en in Duitsland een nieuw bestaan opbouwt. 

Na 16 jaar kanselierschap verlaat Angela Merkel het politieke toneel. Het is het einde van een tijdperk waarin Merkel naam maakte als crisismanager, zowel in Duitsland als internationaal. De Duitse journalist en historicus Ralph Bollmann beschrijft in zijn biografie 'Angela Merkel. De kanselier en haar tijd' Merkels jeugd in de DDR, haar opkomst als politicus en haar kanselierschap. Tegelijkertijd is het boek een geschiedenis van Duitsland en Europa sinds de val van de Muur. Duitslandweb publiceert het voorwoord van de Nederlandse vertaling van de biografie.