Columns

Als ik mezelf in het spiegelende raam van de Berlijnse metro zie, schrik ik toch een beetje. Vriendelijk zie ik er niet uit, met mijn zwarte gezichtsmasker. De kleur doet denken aan de vermomde stenengooiende linksautonomen op 1 mei, door de twee ventielen en de metalen neusklem heeft hij ook wel iets demonisch. ‘Je ziet er uit als de schurk uit een Batman-film’, zegt mijn vriendin.

Vanuit Amsterdam volgt Petra Schulze Göcking licht jaloers de verrassende comeback van de Autokino in Duitsland. Net als haar Duitse vrienden wil zij ook wel weer eens samen met anderen opgaan in een film. En anders dan in een gewone bioscoop kun je ongegeneerd luidruchtig popcorn eten en de film becommentariëren.

Het is alweer anderhalve maand geleden dat ik in een leeg KLM-vliegtuig zat van Amsterdam naar Los Angeles. Een paar dagen eerder had ik bericht gekregen van de University of Minnesota dat ik naar huis moest komen, vanwege het inreisverbod voor Europa van president Trump. Ik werd gedwongen mijn verblijf in Nederland voor mijn dissertatie twee maanden eerder dan gepland af te breken en ik had gemengde gevoelens om midden in een pandemie naar huis te gaan.

Opmerkelijk hoe de politieke strijd in Duitsland over versoepelingsmaatregelen steeds meer ook over de rol van virologen gaat. Zij waren tot nu toe toonaangevend in het debat. Maar nu de druk uit de samenleving toeneemt, staat ook hun positie onder druk.

Een golf Engelse woorden spoelt deze weken over ons heen. ‘Flatten the curve’, ‘social distancing’, ‘homeschooling’ en ‘videocalls’. En hoewel bondskanselier Merkel vaak trouw blijft aan haar eigen taal (“Die Kurve ist flacher geworden”) nemen Duitse media de nieuwe coronataal gretig over. Opvallend voor een land dat bekend staat om nasynchroniseren.

Toen in Nederland de scholen dichtgingen, wisten ouders en leerlingen nog niet wat ze te wachten stond. Maar al binnen een paar dagen hadden docenten studiewijzers met thuiswerk voor de eerste week gestuurd. En in rap tempo volgden inlogcodes, planningen en inbelafspraken waar kinderen (en ouders) sindsdien zoet mee zijn. In Duitsland gaat dat allemaal veel minder soepel.

Voorzichtig hoor ik het haar zeggen. "Misschien hebben we het in Duitsland toch wel goed." De Duitse collega aan de telefoon kost het positieve geluid over haar eigen land duidelijk moeite. Maar na een paar weken internationale vergelijkingen is het ook de doorgewinterde criticus opgevallen: in Duitsland zijn er tot nu toe relatief weinig mensen aan corona gestorven.

Duitsland is weer in topvorm. Geen twee maanden geleden klonk het heel vaak nog dat Duitsland op weg was 'de zieke man van Europa’ te worden. Die beschrijving is nu ongepast. Duitsland lijkt weer aan de top te staan, dankzij een uitstekend crisismanagement. Betekent dat ook dat Duitsland na de crisis koploper blijft?

Zaterdag 14 uur. Terwijl bij mij thuis in Amsterdam heerlijk het zonnetje op mijn bureau schijnt, zie ik dat het bij mijn vrienden in Zuid-Korea al pikkedonker is. Met 7 uur tijdsverschil is het daar inmiddels al avond. Na een paar uur kletsen en samen documentaires kijken via Netflix Party is het voor mij etenstijd en voor hen bedtijd. Het tijdsverschil met Korea is niks nieuws, maar dat videobellen steeds meer een normaal onderdeel is geworden van mijn dagbesteding wel.

"Waarom schrijf je een proefschrift over sociale isolatie in de literatuur?" hoorde ik de afgelopen jaren vaak. Goed uitleggen kon ik dat zelf eigenlijk ook niet. Het thema 'der soziale Rückzug' in de Duitstalige literatuur na 1900 kwam tijdens mijn masterstudie aan de Universiteit Heidelberg per toeval op mijn pad. Drie maanden na de verdediging van mijn proefschrift is de wereld in de ban van COVID-19 en social distancing. De teksten die ik las, geven een goede indruk van een leven waarin sociale contacten tot een minimum zijn gereduceerd. Wat kunnen we er van afkijken?