Achtergrond

Na 16 jaar zwaait Angela Merkel eind 2021 af als kanselier. De afgelopen jaren heeft zij het beeld van Duitsland en de politiek van de EU voor een groot deel bepaald. Welk Duitsland laat zij achter? En wat betekent haar vertrek voor de Duitse positie in Europa? Ton Nijhuis, directeur van het Duitsland Instituut, spreekt daarover met Marja Verburg, redacteur van Duitslandweb.

Met groot machtsvertoon werd 150 jaar geleden het Duitse Keizerrijk uitgeroepen. Een episode in de Duitse geschiedenis die vooral wordt getekend door Pruisisch militarisme, nationalisme, imperialisme, oorlog en geweld. “We moeten niet radeloos en beschaamd naar de erfenis van deze tijd kijken”, stelt bondspresident Frank-Walter Steinmeier. Met een bijeenkomst in zijn Schloss Bellevue wil hij het historische debat over het Keizerrijk aanzwengelen. “We moeten ervan leren.”

Duitsland is het enige land in Europa met wegen zonder snelheidslimiet. Op grote delen van de Duitse Autobahn geldt alleen een adviessnelheid. Volgens de Süddeutsche Zeitung voegt Duitsland zich daarmee in een illuster rijtje met landen als Afghanistan, Noord-Korea en Somalië. Landen waar de wegen vaak zo slecht zijn dat er überhaupt nauwelijks hoge snelheden kunnen worden gehaald. Dat is in Duitsland wel anders.

Voor veel scholieren in Duitsland stond de week na de kerstvakantie niet in het teken van aardrijkskunde, rekenen of geschiedenis, maar van technische mankementen. Omdat de meeste scholen tijdens de strikte lockdown de deuren gesloten houden, zijn de leerlingen aangewezen op krakkemikkig digitaal thuisonderwijs.

Met de Bondsdagverkiezingen in september in aantocht, is de grote vraag wie, na 16 jaar, Merkel als kanselier gaat opvolgen. In de CDU wordt naarstig naar een geschikte lijsttrekker gezocht. Normaal gesproken is dat de partijvoorzitter. Die wordt zaterdag gekozen. Maar het is nog maar de vraag of de nieuwe CDU-voorzitter de christendemocraten ook gaat leiden in de verkiezingsstrijd.

De deelstaten voeren de strengere coronamaatregelen, die Duitsland vorige week heeft aangekondigd, elk op hun eigen manier uit. Duitsland heeft de lockdown, die half december inging, verlengd tot en met 31 januari en een aantal regels verscherpt. Zo mogen huishoudens vanaf vandaag nog maar een persoon van buiten het eigen huishouden ontvangen. En in zogenoemde corona-hotspots mogen mensen nog maar 15 kilometer buiten hun woonplaats komen. Een overzicht van de coronaregels per deelstaat. 

Duitsland staat aan het begin van een spannend jaar. Na 16 jaar zwaait Angela Merkel af als kanselier. In ‘Superwahljahr’ 2021 zijn de ogen vooral gericht op de Bondsdagverkiezingen in september, maar er staan ook zes deelstaatverkiezingen op het programma, die voor veel politiek spektakel kunnen zorgen. De coronapandemie zal zijn stempel ook op dit jaar drukken, wat vooruitkijken nog lastiger maakt dan het toch al is. Maar toch: een vooruitblik.

Op de voorlaatste dag van 2020 en van het Duitse EU-voorzitterschap kwam de Europese Unie toch nog een investeringsverdrag overeen met China. Het verdrag moet de eerlijke toegang van Europese bedrijven tot de Chinese markt regelen - en andersom.

Het jaar 2020 had voor Duitsland het jaar van de herdenking van 75 jaar vrijheid moeten worden. Het gedenkjaar van Beethoven en van dertig jaar Duitse eenwording. En het jaar van het Europees voorzitterschap. Maar de coronapandemie overschaduwde alles. Het werd een jaar in het teken van een nieuw virus. 

Veel mensen kunnen kerst dit jaar door de coronapandemie niet vieren met familie of vrienden over de grens. Het deed historicus Krijn Thijs denken aan de situatie in Berlijn in 1963. Toen maakte het Passierscheinabkommen, een speciale bezoekregeling voor de kerstdagen, voor even een eind aan een periode van twee jaar waarin Oost- en West-Berlijners elkaar niet konden ontmoeten.