Duitsland 2022: Jaar van de 'Zeitenwende'
Jaaroverzicht
Achtergrond - 20 december 2022
- Auteur:
Paul Kerssemakers
De nieuwe Duitse regering had grootse plannen voor 2022. Klimaatbeleid had de hoogste prioriteit tot Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel en alles veranderde. Zo moest bondskanselier Olaf Scholz het Duitse defensiebeleid herijken en minister van Klimaat Robert Habeck een energiecrisis bolwerken: een 'Zeitenwende' op meerdere fronten. Daarnaast speelden in het Duitse nieuwslandschap van het afgelopen jaar ook nog andere gebeurtenissen een belangrijke rol. Een overzicht van Duitsland in 2022.
Op 24 februari 2022 wordt in Berlijn de Brandenburger Tor in de kleuren van de Oekraïense vlag verlicht.
Januari
22 januari 2022 – Nieuwe CDU-voorzitter
Friedrich Merz volgt Armin Laschet op als partijvoorzitter. Daarmee is Merz ook oppositieleider. Laschet moest vertrekken, nadat de CDU/CSU bij de Bondsdagverkiezingen in 2021 haar slechtste resultaat in de naoorlogse partijgeschiedenis behaalde.
24 januari 2022 – Schietpartij Heidelberg
Een 18-jarige student schiet op medestudenten in een collegezaal aan de Heidelbergse universiteit. Een studente overlijdt na een schot door haar hoofd, drie anderen raken gewond.
24 januari 2022 – #OutInChurch
De campagne #OutInChurch wordt gelanceerd: een gezamenlijke coming-out van 122 medewerkers van de Duitse katholieke kerk. Zij roepen de kerk op haar houding ten opzichte van lhbti+-personen te veranderen. De ARD zendt ook een documentaire uit waarin lhbti’ers laten zien hoe zij hun geaardheid of relatie jarenlang geheim houden uit angst hun baan in de katholieke kerk te verliezen.
31 januari 2022 – Twee agenten doodgeschoten
De stroper Andreas S. schiet bij een verkeerscontrole in Kusel in de Duitse deelstaat Rijnland-Palts twee politieagenten dood.
Februari
13 februari 2022 – Tweede termijn voor Steinmeier
Frank-Walter Steinmeier (SPD) wordt – met steun van zowel coalitiepartijen SPD, Groenen en FDP als oppositiepartij CDU/CSU – tot Duitse bondspresident herkozen.
22 februari 2022 – Stopzetting Nord Stream 2
Bondskanselier Olaf Scholz besluit de vergunning voor de gaspijpleiding Nord Stream 2 voorlopig stop te zetten. Hiermee reageert de Duitse regering fel op de Russische erkenning van de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk in Oost-Oekraïne.
24 februari 2022 – Ruslands militaire aanval
De militaire aanval op Oekraïne die Rusland in de nacht van 24 februari begint, veroordelen vele Duitse politici scherp. Kanselier Scholz spreekt van een "rücksichtslose daad van president Poetin". Annalena Baerbock, minister van Buitenlandse Zaken, omschrijft 24 februari als een "dag van schande".
27 februari 2022 – 'Zeitenwende'
Tijdens een extra plenaire vergadering van de Bondsdag maakt bondskanselier Olaf Scholz bekend dat de Duitse regering naar aanleiding van de Russische inval in Oekraïne 100 miljard euro in de Bundeswehr, het Duitse leger, gaat investeren: een zogenoemd Sondervermögen (speciaal budget). Scholz spreekt van een 'Zeitenwende' (ommezwaai) in het Duitse buitenland- en defensiebeleid.
„Der 24.02.2022 markiert eine Zeitenwende in der Geschichte unseres Kontinents.“@OlafScholz im #Bundestag pic.twitter.com/osb8icNA50
— Nurder Koch (@NurderK) February 27, 2022
Maart
12 maart 2022 – Oekraïense vluchtelingen en demonstraties
Half maart zijn circa 123.000 Oekraïners vanwege de oorlog naar Duitsland gevlucht. In talrijke Duitse steden, waaronder Berlijn, Hamburg en Stuttgart, vinden grote demonstraties tegen de oorlog in Oekraïne plaats.
17 maart 2022 – Toespraak Zelensky
De Oekraïense president Volodymyr Zelensky spreekt via een videoverbinding de Bondsdag, het Duitse parlement, toe. Hij uit kritiek: Zelensky vindt dat Duitsland te weinig heeft gedaan om de Russische inval te verhinderen.
24 maart 2022 – Eerste energiesteun
De Duitse regering neemt eerste maatregelen om de gevolgen van de stijgende energieprijzen te verzachten. Duitsers krijgen onder meer korting op de brandstofprijzen en kunnen in de zomermaanden met een goedkoop ov-ticket, het zogeheten 9-Euro-Ticket, reizen.
27 maart 2022 – Deelstaatverkiezingen Saarland
De SPD wint met een absolute meerderheid de verkiezingen in de Duitse deelstaat Saarland. Anke Rehlinger (SPD) volgt Tobias Hans (CDU) op als minister-president.
April
3 april 2022 – Einde coronaregels
In de meeste Duitse deelstaten komt er een einde aan de verplichte corona-maatregelen: zowel de 2G- en 3G-regel als de mondkapjesplicht in onder meer winkels en de horeca komen te vervallen.
11 april 2022 – Aftreden minister Spiegel
Anne Spiegel (Groenen) maakt in een persconferentie bekend dat ze – slechts vier maanden na haar aantreden – als minister van Gezinszaken aftreedt. Spiegel raakte in opspraak, omdat ze als waarnemend deelstaatminister van Milieu in Rijnland-Palts in juli 2021 na de grote watersnoodramp op vakantie was gegaan.
28 april 2022 – Zware wapens voor Oekraïne
De Bondsdag stemt met grote meerderheid in met het leveren van zware wapens aan Oekraïne. Het gaat om de levering van luchtafweer-tanks van het type Gepard. Een historisch besluit: Duitsland breekt daarmee namelijk met het beleid van geen wapens aan conflictgebieden.
29 april 2022 – Open brief aan kanselier Scholz
Intellectuelen en bekende Duitsers, onder wie filosofe Svenja Flaßpöhler, feministe Alice Schwarzer en schrijfster Juli Zeh, ondertekenen een open brief aan bondskanselier Olaf Scholz, waarin wordt opgeroepen geen wapens meer aan Oekraïne te leveren. De brief laat de verdeeldheid in de Duitse maatschappij op dit gebied zien.
Mei
8 mei 2022 – Deelstaatverkiezingen Sleeswijk-Holstein
De CDU boekt met ruim 43 procent van de stemmen enorme winst bij de verkiezingen in de Noord-Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. De populariteit van Daniel Günther (CDU) speelt hierbij een grote rol, zijn ambtstermijn wordt met vijf jaar verlengd.
10 mei 2022 – Baerbock in Oekraïne
Annalena Baerbock (Groenen), minister van Buitenlandse Zaken, bezoekt Oekraïne als eerste lid van de Duitse regering sinds het uitbreken van de oorlog. Met haar Nederlandse collega Wopke Hoekstra gaat ze onder meer bij president Zelensky in Kiev op bezoek.
15 mei 2022 – Deelstaatverkiezingen Noordrijn-Westfalen
Bij de verkiezingen in Noordrijn-Westfalen blijft de CDU de grootste partij. Daarnaast winnen de Groenen flink: de partij behaalt in de deelstaat ruim 11 procent meer stemmen dan bij de vorige verkiezingen. Hendrik Wüst (CDU) blijft minister-president.
Juni
8 juni 2022 – Berlijn: auto rijdt in op menigte
Een 29-jarige man rijdt op de Berlijnse Kurfürstendamm met zijn auto op een groep voetgangers in. 32 personen, onder wie veel scholieren, raken gewond. Een lerares uit Hessen komt om het leven.
16 juni 2022 – Scholz voor het eerst sinds oorlog in Oekraïne
Bondskanselier Olaf Scholz bezoekt Oekraïne voor het eerst sinds de Russische inval. Samen met de Franse president Macron en de Italiaanse premier Draghi reist Scholz per trein naar Kiev. De drie regeringsleiders en de Roemeense president Johannis gaan met president Zelensky in gesprek.
24 juni 2022 – Aanpassing abortuswet
De Bondsdag schaft het zeer omstreden wetsartikel 219a af. Volgens die paragraaf mogen artsen "geen reclame maken" voor abortus. Daardoor konden bijvoorbeeld huisartspraktijken op hun website niet over abortus informeren en was het lastig te achterhalen waar je voor een vroegtijdige beëindiging van een zwangerschap terecht kunt.
Juli
20 juli 2022 – Hitterecords
Een hittegolf bereikt Duitsland. In zes deelstaten wordt het hitterecord verbroken. De temperaturen komen onder meer in Baden-Württemberg, Hamburg en Nedersaksen boven de 40 graden uit.
21 juli 2022 – Nord Stream 1 weer open
Na tien dagen onderhoud stroomt er weer aardgas van Rusland naar Duitsland door de pijpleiding Nord Stream 1. Gevreesd werd dat Rusland de gaskraan helemaal dicht zou laten.
25 juli 2022 – Bosbranden
De Oost-Duitse deelstaten Brandenburg en Saksen kampen door extreme droogte met hevige bosbranden. Honderden mensen moeten worden geëvacueerd.
Augustus
11 augustus 2022 – Rivier Oder vergiftigd
Giftige stoffen veroorzaken een milieuramp in de Oder, de rivier op de grens van Duitsland en Polen. Duizenden vissen in het gebied sterven.
19 augustus 2022 – Scholz getuigt in Cum-Ex-affaire
Bondskanselier Olaf Scholz getuigt voor de tweede keer in de Cum-Ex-affaire. Toen de Hamburgse Warburg-bank in 2016 een belastingschuld van vele miljoenen werd kwijtgescholden, was Scholz burgemeester van Hamburg.
September
17 september 2022 – Oktoberfest
Na twee jaar corona vindt het Beierse Oktoberfest, het grootste volksfeest ter wereld, weer plaats in München. Minister-president Markus Söder (CSU) heeft zich er hard voor gemaakt dat het feest zonder mondkapjesplicht kan doorgaan.
26 september 2022 – Schade bij Nord Stream 1 en 2
In de gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2 worden lekken ontdekt. De Duitse regering vermoedt sabotage.
27 september 2022 – Recordaantal inwoners
Duitsland telt voor het eerst meer dan 84 miljoen inwoners. Oorzaak is de toegenomen immigratie, met name door de komst van Oekraïense vluchtelingen.
Oktober
9 oktober 2022 – Deelstaatverkiezingen Nedersaksen
Bij de verkiezingen in Nedersaksen blijft de SPD de grootste partij. De CDU behaalt in de deelstaat haar slechtste resultaat sinds 1955. De FDP haalt de kiesdrempel niet. Stephan Weil (SPD) maakt zich op voor een derde termijn als minister-president.
17 oktober 2022 – Impasse door kerncentrales
Omdat ministers Robert Habeck (Groenen) en Christian Lindner (FDP) het niet eens worden over het langer open houden van de kerncentrales, maakt Olaf Scholz van zijn zogenoemde Richtlinienkompetenz gebruik. De bondskanselier hakt de knoop door: de laatste drie Duitse kerncentrales sluiten niet 31 december 2022, maar pas 15 april 2023.
25 oktober 2022 – Steinmeier bezoekt Kiev
Bondspresident Frank-Walter Steinmeier brengt voor het eerst een bezoek aan Kiev sinds het uitbreken van de oorlog. Steinmeier wilde eigenlijk al in april Oekraïne bezoeken, maar de bondspresident was toen niet welkom vanwege zijn rol in het Duitse Rusland-beleid in zijn tijd als minister van Buitenlandse Zaken.
November
3 november 2022 – Scholz bezoekt China
Het bezoek van bondskanselier Scholz aan de Chinese president Xi Jinping levert in Duitsland veel kritiek op. Critici wijzen met name op de slechte mensenrechtensituatie in het land. Scholz benadrukt het belang van zijn bezoek: China is Duitslands belangrijkste handelspartner en door het strikte Chinese anti-covidbeleid was een bezoek lange tijd niet mogelijk.
11/16 november 2022 – Berlijn: ongeldige Bondsdag- en deelstaatverkiezingen
De Bondsdag besluit dat in delen van Berlijn de Bondsdagverkiezingen opnieuw moeten worden gehouden. Bovendien verklaart een aantal dagen later het Constitutioneel Hof van Berlijn de Berlijnse deelstaatverkiezingen voor ongeldig. In de Duitse hoofdstad vonden die twee verkiezingen in september 2021 op één dag plaats en verliepen zeer chaotisch.
23 november 2022 – Faeser bij WK Qatar
Nancy Faeser (SPD), minister van Binnenlandse Zaken en Sport, draagt tijdens de wedstrijd Duitsland-Japan op het WK in Qatar de veelbesproken One-Love-band om haar arm. Voetbalbond FIFA had kort daarvoor de spelers van het elftal verboden om de band te dragen.
Sieh dir diesen Beitrag auf Instagram an
December
7 december 2022 – Invallen bij 'Reichsbürger'
De politie voert een van de grootste antiterreuroperaties in de Duitse geschiedenis uit. In elf deelstaten vinden bij zogenoemde Reichsbürger en Querdenker huiszoekingen plaats. 25 verdachten worden gearresteerd. Deze groep, onder wie voormalige soldaten van de Bundeswehr en een oud-Bondsdaglid van de AfD, bereidde een staatsgreep voor en plande een gewapende aanval op de Rijksdag.
8 december 2022 – 1 jaar 'Ampelkoalition'
Op 8 december regeert in Duitsland één jaar lang de coalitie van SPD, Groenen en FDP, de zogenoemde Ampelkoalition, onder leiding van bondskanselier Olaf Scholz (SPD). Uit een enquête in opdracht van Der Spiegel blijkt dat het merendeel van de Duitsers teleurgesteld is in de Ampelregierung.
17 december 2022 – Opening eerste LNG-terminal
In Wilhelmshaven (Nedersaksen) wordt Duitslands eerste LNG-terminal geopend. Bondskanselier Olaf Scholz, Robert Habeck (minister van Klimaat) en Christian Lindner (minister van Financiën) zijn ook bij de opening aanwezig. Door de nieuwe terminal is Duitsland voor zijn energievoorziening "niet langer van de gaspijpleidingen uit Rusland afhankelijk", aldus Scholz.
Sieh dir diesen Beitrag auf Instagram an
Duitslandweb maakte een uitlegvideo over wat de Duitse Zeitenwende inhoudt:
Lees meer:
Podcast Achtung: Regeringscrisis
Na de breuk van het kabinet-Scholz maken de Duitse partijen zich op voor de verkiezingsstrijd. De redactie blikt daar in deze podcast op vooruit.
Duitsland op 23 februari naar de stembus
Door de breuk van kabinet-Scholz vinden in Duitsland vervroegd verkiezingen plaats. Naar verwachting zijn die op 23 februari.
Duitsland stevent af op vervroegde verkiezingen
Met het ontslag van minister Lindner heeft Scholz het voortijdige einde ingeluid van zijn coalitie.
CDU’er Merz op koers om kanselier te worden
De CDU/CSU maakt een goede kans de verkiezingen in 2025 te winnen. Daarmee is de conservatieve Merz een serieuze kanselierskandidaat.