Achtergrond

‘Nie wieder’, nooit meer oorlog, klonk het na de Tweede Wereldoorlog decennialang in Duitsland. Maar dit credo staat meer dan ooit onder druk, door oorlogen, rechts-extremisme en de groeiende AfD. Wat kunnen historici bijdragen aan het huidige publieke debat hierover? Die vraag stond afgelopen maandag centraal tijdens een publieksbijeenkomst aan de Humboldt-Universität in Berlijn. ‘Het idee dat geschiedenis politieke ontsporing kan voorkomen lijkt niet goed te werken.’

In tientallen steden in Duitsland is dit weekeinde gedemonstreerd tegen rechtsextremisme en tegen de politieke partij AfD. In München heeft de politie de demonstratie zondag afgebroken omdat de toeloop te groot was. Door de mensenmassa kwam de veiligheid in het gedrang.

Sinds eerder deze maand bleek dat invloedrijke AfD’ers samen met andere rechts-extremisten plannen hebben besproken om Duitsers met een migratie-achtergrond het land uit te werken, is in Duitsland de roep om een AfD-verbod luider geworden. De rechts-radicale partij wordt al langer door de binnenlandse veiligheidsdienst Verfassungsschutz in de gaten gehouden, maar ze kan niet makkelijk worden verboden. En een poging daartoe kan ook juist gunstig uitpakken voor de AfD.

Terwijl de regering-Scholz worstelt met grote problemen, kunnen volwassenen vanaf dit voorjaar in Duitsland waarschijnlijk legaal joints roken. In de zomer organiseren de Duitsers het EK voetbal voor mannen en in het najaar lijkt de AfD de grote winnaar te worden bij de verkiezingen in drie Oost-Duitse deelstaten. Een vooruitblik op Duitsland in 2024.

Boeren in Duitsland hebben deze week tot actieweek uitgeroepen. Nadat maandag op veel plekken het verkeer werd lamgelegd door blokkades van tractoren, bleven de acties op dinsdag beperkt. De demonstranten eisen dat de regering-Scholz terugkomt op het voornemen om subsidies te verminderen. 

In de laatste aflevering van onze podcast 'Achtung! Duitse updates' van dit jaar blikken we met collega's van het Duitsland Instituut terug op 2023. Wat viel hen op in Duitsland? Ze vertellen over de nog altijd bestaande verschillen tussen Oost- en West-Duitsland; over hoe docenten omgaan met desinformatie in de klas; en over een gebeurtenis die níet heeft plaatsgevonden: "Het licht is niet uitgegaan in Duitsland." 

Hoe kan het dat duurzaamheidskampioen Duitsland nog bruinkoolmijnen heeft, wat doet Hamburg om burgers op de fiets te krijgen en waarom is er zo’n gedoe over de warmtepomp in de Duitse politiek? Zes studenten van de School voor Journalistiek in Utrecht verdiepten zich voor Duitslandweb in de Duitse energietransitie en maakten afgelopen oktober een multimediale productie. Het resultaat is onderdeel van hun afstudeerproductie.

Een desolate kuil zover het oog kan kijken. Een dunne laag smog bedekt de zon terwijl vrachtwagens langzaam manoeuvreren over de bruine en zwarte grond van de kuil. Voor wie niet bekend is met het concept ‘bruinkoolmijn’, kan het lijken alsof het een andere planeet is. Maar niks is minder waar, dit is onze aarde. Om precies te zijn is dit de Garzweilermijn II in Jüchen, een dorpje in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen.

De Noord-Duitse havenstad Hamburg wil het gebruik van de auto terugdringen. Het stadsbestuur presenteerde in november 2023 een strategie om mensen uit de auto en op de fiets of in het openbaar vervoer te krijgen. Zelf spreekt het stadsbestuur van een Mobilitätswende.

Wie vroeger tijdens de winter door Oost-Duitsland reed, herinnert zich de geur van kolen in de avond, met smog boven de straten. Dat beeld is verdwenen, Duitsland werd zo’n twintig jaar geleden leidend op het gebied van duurzame energie. Maar die voorsprong raakt het land kwijt, andere landen halen Duitsland links en rechts in. De huidige regering wil weer terug aan kop, en de warmtepomp moet daarbij helpen. “De tijd dringt,” zei kanselier Olaf Scholz tijdens de jaarlijkse vergadering van de Verenigde Naties in september.