Columns

'Aufstehen' - opstaan - zo heet de nieuwe beweging die Sahra Wagenknecht (ja, met de ‘h’ op die plek) de afgelopen week in het leven riep. Niet als wekroep om mijn tienerzoon na de vakantie op tijd op te laten staan voor school, maar wel als een poging om de linkse krachten in Duitsland te bundelen.

Historicus Christina Morina reisde dit voorjaar door Duitsland, waar de 200e geboortedag van Karl Marx werd herdacht. Als auteur van ‘Die Erfindung des Marxismus’ – over een aantal prominente Marx-volgelingen – woonde ze veel van die herdenkingen bij. Ze zag opmerkelijke verschillen in de manier waarop Oost- en West-Duitsers met Marx omgaan.

In de aanloop naar de halve finale tussen de Rode Duivels en Les Bleus stonden de Duitse kranten vol met analyses over België en hoe de Rode Duivels symbool stonden voor geslaagde integratie. Er klonk jaloezie uit de Duitse commentaren. En dat had niet alleen met voetbal te maken. Het toont aan hoe snel het land in vier jaar is veranderd.

Natuurlijk was het een journalistiek gefundenes Fressen, de afgelopen weken. Het tijdperk van Angela Merkel en Jogi Löw, de periode vanaf 2006 waarin Duitsland opvallend veel politiek, economisch en sportief succes heeft gehad, lijkt symbolisch ten einde te zijn gekomen. De vraag is alleen of daarmee ook direct de complete ondergang van Duitsland moet worden uitgeroepen, zoals de Duitse media graag doen.

Ik geef beoordelingen terug. Bij ons op school zeggen we niet graag ‘cijfers’, dat klinkt alsof we de leerlingen reduceren tot getallen, terwijl we toch de hele dag bezig zijn ze het gevoel te geven dat ze méér zijn dan dat. Ze krijgen dan ook geen zessen of zevens, maar voldoendes en ruim voldoendes, goeds, soms een zeer goed. Ongeveer twee keer per jaar komt een uitmuntend voor. Geregelder zijn er onvoldoendes of matigs. Enfin, ik geef beoordelingen terug, en dan komt de opmerking: “Zeg juf, dit mag helemaal niet meer, met de preivesie.”

Een WK zonder Duitsland in de hele of halve finale hebben mijn kinderen nog nooit meegemaakt. Ze kennen ook geen andere bondskanselier dan Angela Merkel. Het ene tijdperk is sinds woensdag voorbij, het andere zit mogelijk in zijn nadagen.

Burgerschapsonderwijs lijkt misschien meer iets voor de lessen maatschappijleer en geschiedenis. Maar tijdens een conferentie voor docenten bleken thema’s als democratie en identiteit ook heel geschikt voor de lessen Duits en Frans. Bovendien kan burgerschapseducatie een boost geven aan het gemarginaliseerde vreemdetalenonderwijs.

Midden in de nacht moet ik ineens aan de film 'Turks Fruit' (1973) denken, aan die scene waarop Rutger Hauer met Monique van der Ven achterop vrolijk lachend en alle regels negerend door de straten van Amsterdam fietste. Niet omdat ik op Rutger Hauer zou lijken, al heb ik inderdaad een roodharige schone achterop (mijn vrouw), maar omdat hier, midden in Berlijn, niets Nederlandser voelt dan wat ik nu doe: op de fiets lachend door rood rijden.

Toen ik een aantal jaar geleden aan mijn Nederlandse vrienden vertelde dat ik tijdelijk een tweede huis in Keulen ging huren om daar aan mijn nieuwe boek te werken (ik schrijf mijn romans in het Duits), waren de reacties tamelijk lauw. “Keulen?”, was de verbaasde vraag die ik telkens weer te horen kreeg. “Als auteur kun je toch veel beter in Berlijn wonen of niet?”

Het is sportdag en het is warm. Leerlingen zeggen dingen als: "Nog één horde en ik vrees ik dat ik niet meer op zal kunnen staan," en: "Ik hoef in de komende zestig jaar nooit meer te trefballen." Mijn collega van biologie heeft een infuus met water onder zijn sportshirt geïnstalleerd, ik heb me al zeventien keer ingesmeerd met factor vijftig.