Carsten Brzeski

Indien niet tijdens de pandemie, dan toch door de oorlog in de Oekraïne: inmiddels heeft iedereen door wat, naast de grote afhankelijkheid van Russische energie, de grootste achilleshiel van de Duitse economie is. Ze is grotendeels afhankelijk af van internationale toeleveringsketens, en nog meer van China.

Berlijn bekritiseren is op dit moment populair, zeker onder mijn niet-Berlijnse vrienden. Daarbij gaat het geeneens over mijn, zeer slecht presterende, favoriete voetbalclub Hertha Berlijn. Nee, de kritiek gaat over de failed state, de mislukte staat, die mijn heimat in de ogen van de meeste Duitsers inmiddels geworden is.

Duitsland discussieert net als zijn buurlanden hevig over het WK voetbal. Naast de eigen kansen is vooral het wel of niet dragen van de symbolische One Love-armbanden het gesprek van de dag. De discussie leidt heel even af van het hoofdthema, de energiecrisis. En de volgende crisis klopt al op de deur.

Mijn geliefde voetbalclub redde vorige week, na alweer een rampzalig jaar, op het allerlaatste nippertje in de playoff tóch nog haar plaats in de Bundesliga. Het kwakkelende Hertha is al lang niet meer nummer één in voetballend Berlijn. Oost is in opmars. Niet alleen in het voetbal.

Waar is de Duitse Elon Musk of Steve Jobs? Waar is de charismatische en strategische Duitse leider van de politiek? Waar zijn de Duitse sporthelden, bij een groot publiek bekend en geliefd?

Meer dan tien jaar geleden ging Olaf Scholz de campagne voor de burgemeestersverkiezingen in Hamburg in met de uitspraak ‘wie leiderschap bestelt, kan het bij mij krijgen’. Als bondskanselier achtervolgt die uitspraak hem nog altijd. In plaats van leiderschap krijgt en vertoont Duitsland het bekende gedrag met een paar nieuwe elementen: twijfelen, treuzelen en holle leuzen. Beloven maar niets doen.

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz zat vorige week zondag in een bekende talkshow, waarin hij zijn eigen versie gaf van het Merkelse ‘wir schaffen das’. Winnen van Vladimir Poetin, Europa weer vrede brengen en de afhankelijkheid van Russische olie en gas verminderen, en dat alles zonder grote economische schade. Vooral dat laatste wordt moeilijk. Want deze oorlog is een veel grotere gamechanger voor de Duitse economie dan de pandemie de afgelopen twee jaar ooit is geweest. Eigenlijk veel groter dan eender welke naoorlogse crisis tot nu.

Mijn ouders waren kinderen van de Tweede Wereldoorlog. Mijn schoonmoeder vluchtte in 1956 tijdens het neerslaan van de Hongaarse opstand door de Sovjetunie. Ikzelf ben opgegroeid in het gedeelde Berlijn met angst voor de Russen, die ergens in het bos achter de borden 'You are leaving the American sector' of bij de grenscontroles stonden. 

Mijn eerste energierekening van het nieuwe jaar bracht de inflatie plots heel dicht bij huis. Een stijging van de elektriciteitsprijs met 20 procent, en de factuur voor de afvalophaling met 8 procent. De hogere energieprijzen zijn niet alleen een bewijs van de hoge inflatie. Ze veroorzaken in Duitsland een hevige discussie over de kosten van de groene transitie.

Als de Duitse voetballer Joshua Kimmich zijn covidprik wel had gehaald, was er op dit moment in Duitsland maar één thema geweest. Zijn weigering om zich te laten vaccineren houdt de gemoederen bezig. Maar niets is zo groot als het thema inflatie. De emoties over inflatie lopen in Duitsland traditioneel hoog op. Maar anders dan de gebruikelijke reflexen van klagen over de Europese Centrale Bank (ECB) zou Duitsland deze keer de hoge inflatie moeten aangrijpen als het startschot voor de broodnodige discussie over de kosten van de energietransitie.