Hartz IV
Agenda 2010

De plannen van de commissie-Hartz - genoemd naar haar voorzitter, oud-Volkswagen-directeur Peter Hartz - werden tussen 2003 en 2005 in vier fasen ingevoerd. Het bekendste voorstel is Hartz IV en geldt sinds 2005.

Hartz IV regelt de versobering van de werkloosheidsuitkeringen. Het bestaat uit Arbeitslosengeld I en Arbeitslosengeld II. Arbeitslosengeld I is vergelijkbaar met de Nederlandse ww-uitkering en bedraagt ongeveer 70 procent van het laatstverdiende loon. De uitkering werd door Hartz IV teruggebracht van 36 tot 12 maanden. Alleen voor 55-plussers werd een uitzondering gemaakt: zij kunnen maximaal 18 maanden een beroep doen op deze regeling.

Arbeitslosengeld II

Arbeitslosengeld II is voor werknemers die niet meer in aanmerking komen voor het 'gewone' Arbeitslosengeld. Hiervoor zijn de werkloosheids- en bijstandsuitkering samengevoegd. In 2016 bedroeg deze bijstandsuitkering ongeveer 404 euro per maand. (Actualisatie: vanaf 1-1-2019 krijgt een alleenstaande 424 euro.) Ook krijgen Hartz-IV-ontvangers hun huur en verwarmingskosten vergoed. Ze moeten wel aan allerlei voorwaarden voldoen, anders kunnen ze worden gekort op hun uitkering. Dat gebeurt bijvoorbeeld als ze niet naar een afspraak met de uitkeringsinstantie komen, of een aangeboden baan weigeren. Jaarlijks wordt opnieuw bepaald of iemand de uitkering nog nodig heeft.

Ontvangers van Arbeitslosengeld II worden meestal Hartz-IV-Empfänger genoemd. De term Hartz IV wordt ook vaak als synoniem van Arbeitslosengeld II gebruikt.  

Het mes van Hartz IV sneed aan twee kanten: door de werkloosheids- en bijstandsuitkering te versoberen zochten werklozen eerder een nieuwe baan. Daarnaast kon er worden bespaard op de hoogte en het aantal uitkeringen. Die besparingen wilde de regering inzetten om meer nieuwe banen te scheppen.

Ein-Euro-Job

In 2015 ontvingen ongeveer 4,4 miljoen Duitsers een Hartz IV-bijstandsuitkering. (Actualisatie: in 2018 waren dat er ongeveer 4,3 miljoen) Ongeveer de helft van hen was werkloos, de andere helft verkeerde wegens arbeidsongeschiktheid of andere redenen in de bijstand.

Als tegemoetkoming voor de verslechterde situatie voor langdurig werklozen en de lage uitkering van Arbeitslosengeld II, werd in 2008 de zogenaamde '1 euro baan' (Ein-Euro-Job, officiële naam: Zusatzjob) ingevoerd. Deze speciaal voor langdurig werklozen gecreëerde banen moeten hen weer aan werkervaring helpen en levert hen minimaal 1 euro per uur op bovenop hun uitkering.