Erhard: Blik op de Verenigde Staten
Crisissfeer onder Erhard en Kiesinger: 1963-1969
Na het aftreden van Adenauer in 1963 werd Ludwig Erhard bondskanselier. Erhard had een andere visie op Europa dan Adenauer. Als minister van Economische Zaken had Erhard zich al verzet tegen de uit zes lidstaten bestaande EEG. Volgens hem was de EEG te klein voor de economisch bloeiende Bondsrepubliek. Erhard was voorstander van een bredere Europese vrijhandelszone waarin ook Groot-Brittanië werd betrokken.
© Bundesarchiv, B 145 Bild-F019859-0022 / Wegmann, Ludwig / CCKanselier Erhard (l) tijdens een diner met de Britse premier Wilson (r)
In de visie van Erhard speelden de woorden vrijheid en gelijkheid een belangrijke rol. Volgens hem was het niet bevorderlijk voor de Europese eenheid wanneer een paar landen meer macht hadden dan andere. Dat stond haaks op de visie van de Franse president De Gaulle, die het liefst een Europa onder Franse hegemonie zag. Anders dan Adenauer had Erhard geen klik met De Gaulle. Erhard zag niet zoveel in de Duits-Franse samenwerking. Hij oriënteerde zich op economisch gebied op Groot-Brittannië en was van mening dat alleen de Verenigde Staten de veiligheid van West-Duitsland konden waarborgen.
Ludwig Erhard was een groot voorstander van Europese integratie en als bondskanselier wilde hij graag een nieuwe impuls geven aan de vastgelopen plannen voor een politieke unie. De bondsregering presenteerde in november 1964 een ‘Europa-Initiatief’. In de eerste plaats moesten de regeringen van de lidstaten nauwer gaan samenwerken op beleidsterreinen als defensie, cultuur en buitenlandse zaken. Daarnaast moest de voor economische en sociale zaken verantwoordelijke bestuurslaag van de EEG fors worden uitgebreid.
Het einddoel waar Erhard naar streefde was een politiek en economisch verenigd, democratisch en federaal Europa. Voorwaarde voor het slagen van het plan was de instemming van Frankrijk en juist dat bleek een groot obstakel te zijn. De Gaulle streefde naar het herstel van de Franse positie op het wereldtoneel; daarvoor was naar zijn mening het ‘Europa der vaderlanden’ genoeg. Daarmee bedoelde De Gaulle dat hij geen nationale bevoegdheden aan Europa wilde afstaan.