Een nieuwe uitbreiding van de EU?
De kleine stapjes van Angela Merkel: 2005-heden
De uitbreiding van de EU naar het oosten was door Europa met veel optimisme en geestdrift begroet. Eindelijk werd de deling tussen oost en west opgeheven. Dat betekende echter geen einde van de uitbreidingsplannen van de EU. In 1999, tijdens het kanselierschap van Schröder, werd Turkije kandidaat-lid van de EU. De rood-groene coalitie van Schröder was een warm voorstander van toetreding van Turkije tot de EU, maar kanselier Merkel dacht daar anders over.
© European Union 2011Turkije is sinds 1999 kandidaat-lid van de EU
Als oppositieleider in de Bondsdag had Merkel zich altijd verzet tegen een volledig lidmaatschap van Turkije. Zij wilde het land een geprivilegieerd partnerschap met de EU aanbieden. Toen Merkel de verkiezingen won, moest zij met coalitiepartner SPD een compromis sluiten over Turkije. Voor de SPD voelde het intrekken van de belofte van een Turks EU-lidmaatschap als woordbreuk. CDU/CSU en SPD besloten om de onderhandelingen met Turkije voortaan als gesprekken met een open einde te betitelen.
Binnen de EU werd er na de uitbreiding naar het oosten in 2004 met andere ogen naar eventuele kandidaat-lidstaten gekeken. Tijdens de referenda over het grondwettelijk verdrag in Frankrijk en Nederland hadden veel burgers tegengestemd, onder meer omdat burgers niet waren gehoord in nieuwe uitbreidingen van de EU. Dat had ook zijn weerslag op de EU. Er werd meer aandacht besteed aan de idee dat de EU op het gebied van besluitvormingsprocessen en Europese instanties goed voorbereid moest zijn op nieuwe lidstaten. De EU remde de gesprekken over kandidaat-lidstaten af.
Duitsland bleef wel een voorstander van een uitbreiding van de EU zolang de nieuwe lidstaten aan alle voorwaarden en gewenste hervormingen voldeden. De onderhandelingen met Turkije en westelijke Balkanlanden zoals Kroatië werden niet stopgezet. Volgens kanselier Merkel kon het toetreden van nieuwe landen niet altijd en op elk gewenst moment plaatsvinden. Volgens haar kon ook het speciale Europese beleid voor de buurlanden van de EU (de European Neighbourhood Policy) een goed alternatief zijn voor het lidmaatschap.