De SPD congresseert en is op zoek naar zichzelf
Nieuws

De eerste uithaal van Kurt Beck op het congres in Hamburg gold niet toevallig het sociale gezicht van regeringspartner de CDU/CSU. Volgens de SPD-voorzitter is de partij een club die zich weliswaar sociaal voordoet, maar zich ondertussen aan “marktradicalisme” bezondigt, ergo een hoogst “onbetrouwbare” partij.

Het eigen sociale gezicht is de SPD echter een veel grotere bron van zorg. De slechte scores van de SPD in de peilingen en de opkomst van Die Linke hebben onder de sociaaldemocraten een richtingenstrijd uitgelokt. 

Als kop van jut fungeren de hervormingen van oud-kanselier Gerhard Schröder, bekend onder de naam Agenda 2010. Met dank aan deze als 'neoliberaal' verketterde hervormingen hebben veel potentële SPD-stemmers zich van de sociaaldemocraten afgekeerd en is rivaal Die Linke tot grote bloei gekomen. De aanhoudend slechte peilingen van de SPD laten zien dat de partij er nog altijd niet in is geslaagd het vertrouwen van links Duitsland te herwinnen.

Hoog tijd dus voor een herwaardering van de oude sociaaldemocratische waarden, mort de sociaal-democratische partijbasis. Waarnemers zien niets minder dan een stapsgewijze demontage van Agenda 2010 aan de gang. Want wat heeft de SPD gewonnen door onder Schröder naar het politieke midden op te schuiven? Weinig, luidt de sombere conclusie. Ter linkerzijde zijn nieuwe concurrenten ontstaan terwijl de CDU/CSU het midden onveranderd sterk in handen heeft. Voeg daaraan toe de sluimerende twijfels aan Kurt Becks leiderschap en diens straatlengte achterstand in de peilingen op Angela Merkel, en een zwalkende, onzekere SPD is geboren.

Zo bekeken is het niet gek dat Beck met kracht de tegenaanval inzette om zowel zijn eigen autoriteit te vestigen als het sociale gezicht van de SPD op te poetsen.

De SPD-voorzitter kondigde aan de bijl te zetten in een belangrijk fundament van Agenda 2010: de verkorte uitkering voor oudere werklozen. De rood-groene regering van Schröder had destijds geredeneerd dat werklozen sneller een baan zouden zoeken als ze minder lang van een uitkering konden genieten.

Volgens Beck, die in de aanval op Schröders agenda ook een kans ziet om zijn eigen blazoen glans te geven, is deze ingreep onnodig hard. De kans dat oudere werklozen snel een baan vinden, is immers niet groot. Zijn voorstel is werklozen van 45 tot 55 jaar oud vijftien maanden uitkering te geven (in plaats van de huidige twaalf) en 55-plussers twee jaar (in plaats van achttien maanden nu).

Grootste tegenstander van Becks offensief is de oudgediende minister voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid Franz Müntefering, een van de architecten van de Agenda 2010 en een vertrouweling van Schröder. Voor Müntefering is Becks koerswijziging een gruwel. Hij wil juist doorgaan met hervormen, daarbij gesteund door het Duitse bedrijfsleven. Dat waarschuwde voor rampzalige gevolgen voor de Duitse economie als Agenda 2010 steen voor steen wordt afgebroken. Twee weken lang beheerste het haantjesgevecht tussen Beck en Müntefering het nieuws. 

De oude ijzervreter Müntefering is met zijn harde lijn echter vrijwel alleen komen te staan. Bijna het voltallige partijbestuur steunde Beck. En ook oud-kanselier Schröder gaf Beck vandaag op het SPD-congres een steuntje in de rug. Hij noemde zijn eigen Agenda 2010 niet heilig, al diende de kern ervan wel degelijk overeind te blijven. Het is een middel en geen doel, aldus de oud-kanselier, en dus “veranderbaar”.

Pijnlijk voor de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is dat hij in de wandelgangen steeds vaker wordt afgeschilderd als overblijfsel uit een vorig tijdperk, een man van gisteren. Daar doen de lovende woorden van Beck en andere SPD-prominenten niets aan af.

Op de korte termijn blijven de gevolgen van de nieuwe koers van de SPD voor de grote coalitie waarschijnlijk beperkt. Onder druk van de linkervleugel van de CDU heeft kanselier Merkel aangekondigd ook wel heil te zien in een verlenging van de werkloosheidsuitkeringen. Voorwaarde is echter wel dat het niets extra kost, wat in de ogen van de CDU/CSU neerkomt op korten van andere uitkeringen.

Op het programma van het SPD partijcongres, dat het hele weekend duurt, staat vandaag de verkiezing van het nieuwe partijbestuur. Verwacht wordt dat de leden Beck met grote meerderheid herkiezen. Vanmiddag stemmen de leden over Becks voorstel om de uitkering van het werkloosheidsgeld te verlengen. Ook daar kan Beck naar verwachting rekenen op een brede meerderheid. Mogelijke twistpunten dit weekend zijn de verlenging van het mandaat voor de anti-terreuroperatie Enduring Freedom in Afghanistan en de voorgenomen privatisering van de spoorwegen.

Sueddeutsche.de
Becks Rundumschlag

Lees hier de special van de Frankfurter Allgemeine Zeitung over het SPD-partijcongres.