Duitsland houdt lijnen met Moskou open
Overzicht betrekkingen Duitsland-Rusland

Europa verwacht van Merkel dat ze het voortouw neemt voor een Europees sanctiebeleid, maar haar optreden is grijzemuizig, stelde Volkskrant-commentator Paul Brill zaterdag. Ze hield zich de afgelopen weken inderdaad relatief stil en liet de felle retoriek aan anderen over. Merkel zette in op diplomatie. De afgelopen maanden heeft Merkels kabinet overigens steeds het voortouw genomen in de gesprekken over een oplossing voor de situatie in Oekraïne, berichtte Duitslandweb eerder. 

De verhouding tussen Duitsland en Rusland is aanzienlijk verslechterd sinds de annexatie van de Krim. En dat terwijl die met het aantreden van minister van Buitenlandse Zaken Steinmeier (SPD) in december juist weer beter had moeten worden. Tijdens de vorige regering van CDU en FDP zijn de betrekkingen bekoeld, stelde Christiane Schuchart, van de Ost-Ausschuss, een belangenbehartiger van het Duitse bedrijfsleven in Oost-Europa in november tegenover Duitslandweb.

Steinmeier wilde de banden weer aanhalen. Hij is ervan overtuigd dat verandering in Rusland moet worden bereikt door toenadering en stelde zijn politieke vriend Gernot Erler aan als Rusland-coördinator. Erler pleit al jaren voor meer begrip voor Rusland. De ontwikkelingen sinds zijn aantreden hebben hem ontnuchterd, schrijft het magazine Cicero. “Met Poetins huidige politiek wordt het zeer moeilijk om tot een constructieve verhouding tussen Rusland en het Westen te komen”, zei Erler in eeninterview op 4 juli, nog voor de ramp met het toestel van Malaysian Airlines boven Oekraïne.

Poetin kan in de Duitse publieke opinie doorgaans op meer begrip rekenen dan in de Nederlandse. Wordt Poetin in Nederland toch meestal gezien als een dictator die mensenrechten aan zijn laars lapt, in Duitsland zijn de meningen over de Russische president verdeeld en zijn er ook veel mensen die begrip hebben voor zijn acties. Sinds de annexatie van de Krim is die sympathie afgenomen en beschouwt meer dan de helft van de Duitsers Rusland als gevaarlijk, peilde het Allensbacher Institut. 

Door de Krim-crisis is de discussie sterk gepolariseerd, constateertDie Zeit in april: “Het is nauwelijks nog mogelijk een zienswijze op de situatie met Oekraïne uit te spreken, zonder zich in het kamp van de Kriegstreiber (oorlogshetzers) of de Putinversteher (Poetin-begrijpers) gedrukt te zien."

Na het neerstorten van het vliegtuig van Malaysian Airlines op 17 juli zette de regering-Merkel nog steeds in op onderhandelingen met Poetin. Het vliegtuig, met 298 mensen aan boord, is vermoedelijk neergehaald door separatisten, die door Rusland worden gesteund. Publiekelijk bleef Merkel stil, maar ze belde herhaaldelijk met Poetin om hem ervan te overtuigen zijn invloed op de separatisten aan te wenden om tot een wapenstilstand met Kiev te komen. Volgens de Wall Street Journal is het Merkel die achter de schermen de internationale pogingen om de druk op het Kremlin op te voeren orkestreert.

Nu acht de EU en ook Merkel de tijd voor economische sancties rijp. "Na de dood van 300 onschuldige mensen bij het neerstorten van de MH17 en het onwaardige gedrag van de plunderende soldaten op de plek van de ramp laat ons het gedrag van Rusland geen andere keus",  zei Steinmeier vrijdag in de Süddeutsche Zeitung.

Rusland is voor Duitsland een belangrijke handelspartner, tegen economische sancties verzette zich de afgelopen weken het Duitse bedrijfsleven. Maar dat heeft zich de laatste dagen achter de maatregelen geschaard. Maandag spraken Obama en Merkel samen met nog drie Europese regeringsleiders over sancties om Rusland te bewegen Oost-Oekraïne niet langer te destabiliseren. Dinsdag besloot Brussel de sancties uit te breiden. 

In de Duitse media wordt Poetin luidkeels ter verantwoording geroepen. "Stoppt Putin jetzt!' schreeuwt de cover van Der Spiegel deze week. Het weekblad schreef vorige week al dat de regering te omzichtig opereert. In maart nog had Der Spiegel juist lof voor de Duitse inzet op deëscalatie en diplomatie. "Duitsland moest de wijste zijn", stelde het weekblad toen.
Nu worden nieuwe EU-sancties  verwelkomd in de Duitse pers. Tegengeluiden zijn er ook: de partij Die Linke blijft fervent tegenstander van een hardere aanpak van Rusland. De partij vindt dat wapenexporten aan alle landen moeten stoppen, niet alleen aan Rusland.