Merz organiseert top over Oekraïne

Razendsnel kreeg Merz het voor elkaar: morgen spreekt hij Trump en Zelensky via een videoconferentie in verschillende rondes, twee dagen voordat Trump en Poetin elkaar ontmoeten. Voorafgaand aan zijn digitale bijeenkomst spreekt Merz met de regeringsleiders van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Polen en Finland. Daarbij zijn ook voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en NAVO-topman Mark Rutte aanwezig.

De aanwezigen bereiden zich bij deze ontmoeting gezamenlijk voor op eventuele vredesonderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland. Volgens een Duitse regeringswoordvoerder wordt er gesproken over verschillende manieren om de druk op Rusland verder op te voeren. 

Al voor zijn aantreden als kanselier hamerde Merz op het belang van Europese steun aan Oekraïne. Zo sprak hij vorig jaar al over “een perspectief op EU-toetreding” en noemde hij “de weg richting de NAVO onomkeerbaar”. Inmiddels zit Merz 100 dagen in het Kanzleramt. Wat heeft hij in die tijd voor Oekraïne betekend?

Belangrijke steunpilaar

Sinds het begin van de oorlog in februari 2022 heeft Duitsland al 34 miljard euro aan civiele hulp en 38 miljard euro aan militaire ondersteuning toegewezen aan Oekraïne. Daarmee is Duitsland na de VS de belangrijkste steunpilaar van Oekraïne. Het gaat om hulp op uiteenlopende terreinen van infrastructuur tot onderwijs en gezondheidszorg, maar vooral: defensie. Het is moeilijk om exact in kaart te brengen hoe de hulp aan Oekraïne is ontwikkeld sinds het aantreden van Merz. De vorige Duitse regering van kanselier Scholz (SPD) kwam regelmatig met gedetailleerde rapporten rondom de militaire hulp die Duitsland  aan Oekraïne gaf. Maar de regering van Merz stopte daarmee, naar eigen zeggen om Rusland niet onnodig van informatie te voorzien.

Toch trok Merz al aan het begin van zijn kanselierschap een duidelijkere lijn dan zijn voorganger Scholz. Zo beloofde hij vanaf het begin meer steun aan Oekraïne, met minder beperkingen. In mei startte een nieuwe samenwerking tussen Duitse en Oekraïense wapenfabrikanten. Duitsland steunt de Oekraïners bij de grootschalige productie van langeafstandsraketten in eigen land. Ook beloofde Merz een groot deel van het communicatiesysteem van het Oekraïense leger te blijven financieren.

Langeafstandsraketten

Half juli stelde een hoge Duitse generaal  dat Duitsland Oekraïne wil helpen bij de aanschaf van wapensystemen die “tot diep in Rusland reiken”. Bondskanselier Merz had kort na zijn aantreden in mei al aangekondigd geen restricties meer te leggen op het bereik van de langeafstandsraketten die aan Oekraïne worden geleverd. Onder zijn voorganger Scholz werd lang gediscussieerd over de levering van Taurus-kruisraketten met een reikwijdte van 500 kilometer, juist omdat hiermee doelen tot ver in Rusland kunnen worden geraakt. Scholz bleef daar tot het einde van zijn kanselierschap een uitgesproken tegenstander van. Of de regering-Merz de Taurus-raketten inmiddels wel heeft geleverd of dat op korte termijn gaat doen, blijft onduidelijk omdat de informatie nu geheim is. Maar eerder heeft Merz al aangegeven voorstander te zijn van zulke leveringen. Dat is in ieder geval in communicatie een grote breuk met de regering-Scholz.

Ook in het Duitse leger wordt ondertussen flink geïnvesteerd. Merz’ regering zet in op een enorme toename van de militaire uitgaven. In 2029 moet die tot 152,8 miljard euro zijn gestegen. Hierdoor ontstaat ook meer ruimte voor militaire steun aan Oekraïne, in de begroting is hier tot 2029 jaarlijks 8,5 miljard euro voor gereserveerd. Duitsland stemde in juni eveneens in met de verhoogde NAVO-norm van 5 procent, volgens defensieminister Pistorius (SPD) betekent het dat hij nog meer nieuwe soldaten gaat werven.

Eind juli breidde Duitsland de militaire steun voor Oekraïne verder uit. Samen met een aantal Europese bondgenoten besloot Merz om de wapenleveranties aan Oekraïne duidelijk te versnellen. Duitsland financiert onder meer de aanschaf van luchtafweermunitie, ter waarde van 170 miljoen euro.

De organisatie van het topoverleg met Trump is een belangrijke diplomatieke overwinning voor Merz. Terwijl het in de eigen coalitie rommelt, krijgt de bondskanselier op het internationale toneel veel voor elkaar. Toch waarschuwt Merz voor te groot enthousiasme, Oekraïense EU-toetreding blijft volgens hem een project van de lange adem. Dat ziet hij naar alle waarschijnlijkheid niet voor 2034 gebeuren.