Duitsland beperkt wapenexport naar Israël

Duitsland keurt voorlopig geen wapenexporten meer goed die in Gaza kunnen worden ingezet, heeft kanselier Friedrich Merz (CDU) vandaag meegedeeld. De bondsregering is zeer bezorgd over het voortdurende lijden van de burgerbevolking in Gaza, liet de kanselier in een verklaring weten. De Israëlische regering moet uitgebreide levering van hulpgoederen mogelijk maken en de bondsregering roept Israël op geen nieuwe stappen te nemen in het verder annexeren van de Westelijke Jordaanoever.

Het Israëlische veiligheidskabinet heeft vannacht een plan van premier Benjamin Netanyahu goedgekeurd om Hamas in Gaza te verslaan. Dat plan voorziet ook in de bezetting van Gaza-stad door het Israëlische leger. Israël heeft het recht zich tegen de terreur van Hamas te verdedigen, aldus Merz. Het beleid moet erop gericht zijn de Israëlische gijzelaars vrij te krijgen en een wapenstilstand te bereiken. Ook mag Hamas in de toekomst geen rol meer spelen in Gaza, oordeelt de bondsregering. Maar Duitsland ziet niet hoe die doelen kunnen worden bereikt met het harde militaire ingrijpen van Israël, aldus Merz.

Merz' verklaring is een opvallende koerswijziging in het Duitse Israël-beleid. De kanselier uitte zich al eerder kritisch over het militaire optreden van de Israëlische regering in Gaza. De manier waarop de burgerbevolking daar wordt geraakt, kan niet langer worden verantwoord als een strijd tegen Hamas, zei hij in mei. Toen wilde hij daar echter geen consequenties aan verbinden, hoewel leden van zijn coalitiepartner SPD toen al opriepen de Duitse wapenleveranties aan Israël stop te zetten. 

Wapenleveranties

Duitsland is een belangrijke wapenleverancier voor Israël. In 2023 exporteerde het wapens ter waarde van 326,5 miljoen euro aan Israël. Dat was 47 procent van de totale Israëlische wapenimport van dat jaar. Duitsland was daarmee de op een na grootste wapenleverancier aan Israël, na de VS. Het grootste deel van die export werd goedgekeurd na de aanvallen van Hamas op 7 oktober. Dit melden Duitse media op basis van cijfers van het Stockholm International Peace Research Institute (Sipri). In 2024 nam het aantal Duitse wapenexporten aan Israël af. In totaal heeft Duitsland tussen 7 oktober 2023 en 13 mei 2025 de leverantie van wapens en andere militaire goederen aan Israël goedgekeurd ter waarde van 485,1 miljoen euro, blijkt uit gegevens van het Duitse ministerie van Economische Zaken.

Duitsland heeft sinds de aanvallen van Hamas op 7 oktober 2023 steeds weer benadrukt achter Israël te staan. Op die dag hebben Hamas-terroristen rond de 1200 mensen in Israël gedood, rond de 250 mensen werden als gijzelaars meegenomen naar Gaza, volgens cijfers van Israëlische instanties. Van hen worden er nu nog steeds 49 door Hamas gevangen gehouden.

Duitsland voelt door de Holocaust en andere verschrikkingen uit de nazitijd een speciale verantwoordelijkheid voor Israël. Het bestaansrecht en de veiligheid van Israël zijn onderdeel van de Duitse staatsraison, zo formuleerde de toenmalige kanselier Angela Merkel (CDU) dat in 2008 op bezoek in het Israëlische parlement. Die staatsraison is geen juridisch begrip, maar een politiek uitgangspunt, waar Duitsland sindsdien aan heeft vastgehouden.

Kritiek op oorlog in Gaza

De afgelopen maanden werd de onvoorwaardelijke Duitse steun aan Israël steeds moeilijker vol te houden. Ook in Duitsland groeit de kritiek op de oorlog in Gaza, het harde militaire optreden van het Israëlische leger en het stopzetten van de humanitaire hulp aan de bevolking in Gaza. Uit een de peiling DeutschlandTrend van deze week blijkt dat tweederde van de Duitsers vindt dat de Duitse regering meer druk op het Israëlische kabinet moet uitoefenen om ervoor te zorgen dat Israël zijn beleid in Gaza verandert. Bovendien zag de bondsregering de afgelopen maanden dat ze steeds meer alleen kwam te staan in de EU, waar de kritiek op Israël al langer en harder klinkt.

De Duitse koerswijziging heeft ook te maken met de dramatische verslechtering van de situatie in Gaza. Nadat Israël in het voorjaar had besloten geen voedsel meer toe te laten, heerst in Gaza ernstige hongersnood, mensen sterven er van de honger. Sinds het begin van de oorlog in Gaza zijn rond de 60.000 Palestijnen gedood, volgens cijfers van de Palestijnse gezondheidsdiensten, die over het algemeen als betrouwbaar worden gezien.

Duitsland en andere Europese landen droppen sinds vorige week voedsel boven het gebied, maar dat is in het beste geval een druppel op een gloeiende plaat. De Verenigde Naties noemen de droppings duur, inefficiënt en gevaarlijk. Merz en de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul (CDU) dringen er bij de Israëlische regering al langer op aan dat hulporganisaties via land onbeperkt toegang tot Gaza krijgen. Tot nu toe heeft Israël zich van die druk niets aangetrokken. Ook nu is de vraag in hoeverre deze beslissing van Duitsland verschil zal maken. Netanyahu verwijt Duitsland met het stopzetten van wapenleveranties Hamas te belonen. Hij heeft zijn teleurstelling over het Duitse besluit aan Merz meegedeeld, heeft Netanyahus kantoor vanmiddag laten weten.