Groenen staan voor lastige keuze: Baerbock of Habeck

Baerbock (40) en Habeck (51) zijn sinds januari 2018 de duo-voorzitters van Bündnis 90/Die Grünen. Onder hun leiding gaat het uitstekend met de partij. Van de aloude strijd tussen de twee vleugels, de pragmatische Realo’s en de principiële Fundi’s, is niets meer te merken, in plaats daarvan heersen eenheid en harmonie. De Groenen staan bovendien al ruim twee jaar stabiel als tweede in de peilingen, achter de CDU/CSU. Dat maakt de kans groot dat de Groenen na de Bondsdagverkiezingen in september deel zullen uitmaken van de bondsregering - voor het eerst sinds 2005. 

De afgelopen weken is het verschil in de peilingen tussen de CDU/CSU en de Groenen een stuk kleiner geworden, door een flinke val van de christendemocraten. De CDU/CSU heeft nog maar 4 procent voorsprong, in februari was dat nog 18 procent. Wat iedereen tot voor kort ondenkbaar achtte, lijkt nu toch een mogelijkheid: dat de Groenen bij de Bondsdagverkiezingen in september de grootste partij worden en de kanselier leveren. 

Bestuurlijke ervaring

Wordt het dan kanselier Annalena Baerbock? Of gaan de Groenen met Robert Habeck de verkiezingen in? Voor hem spreekt dat hij meer bestuurlijke ervaring heeft dan zijn collega-partijvoorzitter. Habeck, gepromoveerd filosoof, was zes jaar lang minister van Milieu en vice-premier in Sleeswijk-Holstein. Hij zette zich in voor duurzame energie, maar had als tegenstander van kernenergie ook de verantwoordelijkheid over drie kerncentrales. Hij toonde zich een pragmatische probleemoplosser, aldus nieuwsprogramma ZDF HeuteNachmittag. Menig conflict wist hij vlot te trekken, zoals de compleet vastgelopen strijd tussen de mosselvissers en milieu-organisaties.

Habeck is naast politicus ook schrijver, met zijn vrouw Andrea Paluch vormt hij een succesvol schrijversduo. Hij is onder meer auteur van ‘Verwirrte Väter’ (2008), over het vaderschap - hij en Paluch hebben vier volwassen zonen. Ook schreef hij het theaterstuk ‘Neunzehnachtzehn’, over de matrozenopstand in Kiel, het begin van de Novemberrevolutie van 1918. Hij vertelde daarover in 2018 in Amsterdam, tijdens een bijeenkomst van het Duitsland Instituut. 

In Habecks nadeel spreekt dat hij een zekere nonchalance heeft, die hem onberekenbaar maakt. Hij maakte de afgelopen jaren verschillende publieke uitglijders. Zo bleek hij tijdens een tv-interview in 2019 niet goed op de hoogte te zijn van de regeling voor de reiskostenaftrek voor forenzen, voor de Groenen een belangrijk onderwerp. Ook suggereerde hij voorafgaand aan de deelstaatverkiezingen in Beieren in 2018 dat het er daar niet democratisch aan toe ging. Hij maakte excuses, maar zei hetzelfde een jaar later over Thüringen - en moest wederom door het stof. 

'Niemand is als kanselier uit de hemel komen vallen'

Co-voorzitter Annalena Baerbock overkomt dat soort uitglijders niet. Ze is altijd goed voorbereid. Scherp en vasthoudend, typeren Duitse media haar. Ze heeft de afgelopen jaren een goed netwerk opgebouwd, onder meer in het bedrijfsleven, en maakt daar een “verbazingwekkend goede indruk”, schrijft de Die Zeit. Als het om Europese of veiligheidsthema's gaat voert niet Habeck, maar zij meestal het woord. “Voor een toekomstig kanselier niet onbelangrijk”, aldus de krant. Ze heeft politicologie en volkenrecht in Hamburg en Londen gestudeerd en heeft in het Europees Parlement gewerkt als medewerker van een groene Europarlementariër. 

Maar Baerbock - opgegroeid in de buurt van Hannover, later met man en twee dochters neergestreken in Potsdam bij Berlijn - mist de bestuurlijke ervaring die Habeck heeft. Sinds 2013 is ze lid van de Bondsdag, waar ze onder meer woordvoerder klimaatbeleid was. Ze geldt als expert op dat gebied. Over dat gebrek aan bestuurservaring zei ze onlangs in de Bild am Sonntag: “Drie jaar als partijvoorzitter, Bondsdaglid en moeder van kleine kinderen maken behoorlijk hard.” En voor alle kandidaten die Merkel willen opvolgen, “geldt dat ze niet als kanselier uit de hemel zijn komen vallen”, verdedigde ze zich.

Baerbock is ambitieus - in haar jeugd won ze drie keer brons bij de Duitse kampioenschappen trampolinespringen - en zeer geliefd bij de partijbasis. Ze kwam “nogal out-of-the-blue in deze prominente rol als partijvoorzitter terecht”, zegt journalist Stefan Braun over haar in de NDR-documentaire ‘Baerbock und Habeck - Kurs aufs Kanzleramt?’ (zie onderaan dit artikel). Maar ze groeide verrassend snel in haar nieuwe functie, zag hij. “Niet met vallen en opstaan - ze bleef juist steeds stabiel.” Baerbock zoekt het gesprek met mensen met wie ze het niet eens is en verdient daarmee respect, laat de documentaire zien. Zo ging ze in haar strijd tegen de kolenindustrie juist naar de arbeiders toe die hun baan verliezen als Duitsland de kolencentrales stillegt.  

Eerste keus

Tussen de mannelijke lijsttrekkers - Laschet of Söder voor de CDU/CSU, vice-kanselier Scholz voor de SPD - heeft ze als vrouw een voordeel, oordelen Duitse media. Bij de Groenen heeft ze als vrouw de eerste keus als het om het lijsttrekkerschap gaat, dat heeft ook Habeck bevestigd. Tegelijkertijd heeft hij eind vorig jaar in een talkshow gezegd dat hij zelf klaar is voor het kanselierschap. 

Nu de Groenen daadwerkelijk kans maken op het kanselierschap, zou Habecks bestuurservaring doorslaggevend kunnen zijn. Baerbock heeft tijd, schreef Der Spiegel in 2019. De komende jaren kan ze als minister in een nieuwe regering met de Groenen ervaring opdoen. Bij de volgende verkiezingen in 2025 is ze 45 jaar - en kan ze nog steeds de jongste kanselier ooit worden.

 NDR-documentaire 'Baerbock und Habeck - Kurs aufs Kanzleramt?' (nov. 2020)